જીવન પથ
-રાકેશ ઠક્કર
ભાગ-૨૧
એક ભાઈએ પૂછ્યું છે:‘જીવનમાંથી નકારાત્મકતા દૂર કરવા શું કરવું જોઈએ?’
જીવનમાંથી નકારાત્મકતા દૂર કરવી એ એક પ્રક્રિયા છે જેમાં સમય અને પ્રયત્ન લાગે છે. અહીં કેટલીક બાબતો આપેલી છે જે તમને મદદ કરી શકે છે:
1. નકારાત્મક વિચારોને ઓળખો અને પડકારો
તમારા મનમાં આવતા નકારાત્મક વિચારોને ઓળખવાનો પ્રયાસ કરો. જ્યારે પણ કોઈ નકારાત્મક વિચાર આવે, ત્યારે તેને તરત જ સાચો ન માનો. તમારી જાતને પૂછો કે શું આ વિચાર વાસ્તવિકતા પર આધારિત છે? શું તેને બીજી રીતે જોઈ શકાય? નકારાત્મક વિચારોને સકારાત્મક અને વાસ્તવિક વિચારોમાં બદલવાનો પ્રયાસ કરો.
2. કૃતજ્ઞતાનો અભ્યાસ કરો
દરરોજ તમે જે વસ્તુઓ માટે આભારી છો તેની યાદી બનાવો. તે નાની વસ્તુઓ પણ હોઈ શકે છે જેમ કે સવારનો સૂર્યપ્રકાશ, એક સારો કપ ચા, અથવા મિત્ર સાથેની વાતચીત. કૃતજ્ઞતાનો અભ્યાસ કરવાથી તમારું ધ્યાન જે સારું છે તેના પર કેન્દ્રિત થાય છે, જેનાથી નકારાત્મકતા ઓછી થાય છે.
3. સકારાત્મક લોકો સાથે રહો
જે લોકો તમને પ્રોત્સાહિત કરે છે અને તમારામાં વિશ્વાસ રાખે છે તેમની સાથે સમય વિતાવો. નકારાત્મક અને ટીકા કરનારા લોકોથી દૂર રહો, કારણ કે તેમની ઉર્જા તમને પણ નકારાત્મક બનાવી શકે છે.
સકારાત્મક લોકો સાથે રહેવાના ફાયદા:પ્રોત્સાહન અને પ્રેરણા: સકારાત્મક લોકો તમને તમારા લક્ષ્યોને પ્રાપ્ત કરવા માટે પ્રોત્સાહિત કરે છે અને જ્યારે તમે નિરાશ હોવ ત્યારે તમને પ્રેરણા આપે છે.હકારાત્મક દૃષ્ટિકોણ: તેઓ તમને પરિસ્થિતિઓને વધુ સકારાત્મક રીતે જોવામાં મદદ કરે છે, ભલે ગમે તેટલી મુશ્કેલ હોય.ઊર્જા અને ઉત્સાહ: સકારાત્મક લોકોની કંપની તમને ઊર્જાવાન અને ઉત્સાહિત અનુભવ કરાવે છે, જ્યારે નકારાત્મક લોકો તમને થાકેલા અને નિરાશ કરી શકે છે.ભાવનાત્મક ટેકો: જ્યારે તમે મુશ્કેલ સમયમાંથી પસાર થતા હોવ, ત્યારે સકારાત્મક મિત્રો અને કુટુંબના સભ્યો તમને જરૂરી ભાવનાત્મક ટેકો પૂરો પાડે છે.નકારાત્મકતામાં ઘટાડો: જ્યારે તમે સકારાત્મક લોકોથી ઘેરાયેલા હોવ છો, ત્યારે તમારા પોતાના મનમાં નકારાત્મક વિચારો માટે ઓછી જગ્યા રહે છે.
4. સ્વસ્થ જીવનશૈલી અપનાવોવ્યાયામ: નિયમિત કસરત તમારા મૂડને સુધારવામાં મદદ કરે છે અને તણાવ ઘટાડે છે.પૂરતી ઊંઘ: અપૂરતી ઊંઘ ચિડિયાપણું અને નકારાત્મકતા વધારી શકે છે. પૂરતી અને સારી ગુણવત્તાવાળી ઊંઘ લેવાનો પ્રયાસ કરો.પૌષ્ટિક આહાર: સારો અને સંતુલિત આહાર તમારા શરીર અને મનને સ્વસ્થ રાખે છે.
5. ધ્યાન અને માઇન્ડફુલનેસનો અભ્યાસ કરો
ધ્યાન તમને વર્તમાન ક્ષણમાં રહેવામાં મદદ કરે છે અને મનને શાંતિ આપે છે. માઇન્ડફુલનેસનો અભ્યાસ કરવાથી તમે તમારા વિચારો અને લાગણીઓને વધુ સારી રીતે સમજી શકો છો અને તેમને વળગી રહેવાને બદલે તેમને મુક્ત કરી શકો છો.
6. શોખ અને રુચિઓને અનુસરો
તમને ગમતી પ્રવૃત્તિઓમાં સમય વિતાવો. આ તમને ખુશ અને સકારાત્મક રાખવામાં મદદ કરશે. તે કોઈ નવો શોખ શીખવો, પુસ્તકો વાંચવા, સંગીત સાંભળવું કે કલાનું સર્જન કરવું પણ હોઈ શકે છે.
7. મદદ કરવી અને આપવી
અન્યને મદદ કરવાથી તમને સંતોષ અને ખુશીનો અનુભવ થાય છે. સ્વયંસેવક બનવું અથવા ફક્ત કોઈને મદદ કરવી તમારા જીવનમાં સકારાત્મક ઉર્જા લાવી શકે છે.
8. ભૂતકાળને ભૂલી જાઓ અને ભવિષ્યની ચિંતા ન કરો
જે થઈ ગયું છે તેને બદલી શકાતું નથી, અને જે થશે તેની ચિંતા કરવાથી વર્તમાન બગડે છે. વર્તમાન ક્ષણ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરો અને દરેક દિવસને શ્રેષ્ઠ બનાવવાનો પ્રયાસ કરો.
9. જરૂર જણાય તો મદદ લો
જો નકારાત્મકતા તમને ખૂબ પરેશાન કરતી હોય અને તમે એકલા તેનો સામનો ન કરી શકતા હો, તો કોઈ મનોચિકિત્સક કે સલાહકારની મદદ લેવામાં અચકાશો નહીં. તેઓ તમને નકારાત્મકતાને દૂર કરવા માટેની પદ્ધતિઓ શીખવી શકે છે.
નકારાત્મક વિચારોને પડકારો
એકવાર તમે નકારાત્મક વિચારને ઓળખી લો, પછી તેને પડકારવાનો સમય છે. તમારી જાતને નીચેના પ્રશ્નો પૂછો:શું આ વિચાર સાચો છે? શું આ વાત સાબિત કરવા માટે મારી પાસે કોઈ નક્કર પુરાવા છે?આ વિચાર શાના પર આધારિત છે? શું તે ફક્ત મારી લાગણી છે કે કોઈ હકીકત?શું આ વિચાર મદદરૂપ છે? શું આ રીતે વિચારવાથી મને સારું લાગે છે કે ખરાબ?શું કોઈ બીજો દૃષ્ટિકોણ છે? હું આ પરિસ્થિતિને બીજી કઈ રીતે જોઈ શકું?મારા મિત્રને આ પરિસ્થિતિમાં હું શું સલાહ આપીશ? તમે બીજાને જે સલાહ આપશો તે ઘણીવાર તમારી જાતને પણ આપી શકાય છે.સૌથી ખરાબ શું થઈ શકે છે? અને જો તે થાય, તો હું તેનો સામનો કેવી રીતે કરીશ?સૌથી સારું શું થઈ શકે છે?વધુ વાસ્તવિક પરિણામ શું છે?
ઉદાહરણ:
ધારો કે તમને એક નકારાત્મક વિચાર આવે છે: "હું ક્યારેય કંઈપણ બરાબર કરી શકતો નથી."
હવે તેને પડકારો:શું આ વિચાર સાચો છે? શું મેં ક્યારેય કંઈપણ બરાબર નથી કર્યું? (ના, મેં ભૂતકાળમાં ઘણી વસ્તુઓ સફળતાપૂર્વક કરી છે.)શાના પર આધારિત? આ કદાચ એક નાની ભૂલ કે નિષ્ફળતા પર આધારિત છે જે અત્યારે થઈ છે, અને હું તેને અતિશય સામાન્યીકરણ કરી રહ્યો છું.મદદરૂપ છે? ના, આ વિચાર મને નિરાશ અને નિરુત્સાહિત કરે છે.બીજો દૃષ્ટિકોણ? કદાચ મેં આ એક બાબતમાં ભૂલ કરી, પણ તેનો અર્થ એ નથી કે હું બધી જ બાબતોમાં ખરાબ છું. હું મારી ભૂલોમાંથી શીખી શકું છું.મિત્રને સલાહ? હું મારા મિત્રને કહીશ કે એક ભૂલથી તે ખરાબ વ્યક્તિ નથી બની જતો, અને તેણે પ્રયાસ કરતા રહેવું જોઈએ.
આ રીતે, તમે નકારાત્મક વિચારને વિભાજીત કરી શકો છો અને તેને વધુ વાસ્તવિક અને સકારાત્મક વિચાર સાથે બદલી શકો છો: "મેં આ એક કામમાં ભૂલ કરી, પણ હું તેમાંથી શીખીશ અને આગલી વખતે વધુ સારું કરીશ."
આ પ્રક્રિયાને ટેવ બનાવવામાં સમય લાગશે, પરંતુ નિયમિત અભ્યાસથી તમે તમારા વિચારો પર વધુ નિયંત્રણ મેળવી શકશો અને નકારાત્મકતાને દૂર કરી શકશો.
