ઘરનું વાટકું દેખાવમાં શાંત હતું. દીકરીના હોમવર્કના કાગળો ટેબલ પર ફેલાયેલા હતા. રસોડામાં વઘારની સુગંધ હતી. ટીવીના અવાજના વચ્ચે એક સંવાદશૂન્ય સાંજ વહી રહી હતી.
પ્રેરણા પોતાના સ્નાયુઓમાં થાક લઈને બેસી હતી. પણ એ થાક ફક્ત શરીરનો નહોતો… એ એક એવી થાક હતી જે વર્ષોથી ઉંડે ઉંડે ઘસી રહી હતી – એવી, જેના માટે આરામ પણ નિષ્ફળ લાગતો હતો.
પ્રવિણ પોતાના લૅપટોપ પર કામ કરી રહ્યા હતા. વચ્ચે ચા પીતા, કોઇ મેસેજનો જવાબ આપતા, અને પછી ફરી સ્ક્રીન પર ઝૂકી જતા.
એમની વચ્ચે માત્ર વાચલતા હતી – સંબંધોની નહીં, ભૂમિકાઓની.
---
💭 “સંવાદનો અભાવ એ સૌથી લાંબો સીલન્સ હોય…”
પ્રેરણાએ એકવાર નાની ઉડીને પૂછ્યું:
"ક્યાં સુધી હશે તું મિટિંગમાં?"
પ્રવિણ: "થોડીવાર. તું ડિનર કરાવી દે દીકરીને, હું પછી લઉં."
એ બોલાયા… પણ એમાં લાગણીઓ નહોતી. શબ્દો હતા, પણ સંબંધો નહોતા. પ્રેમ હતોય… કદાચ. પણ એ શબ્દના અભાવમાં છૂપાયેલો હતો.
પ્રેરણા મનમાં વિચારે છે:
“શું બધું કામ કરવું એ પ્રેમ છે? શું રોજગાર, ઘર અને જવાબદારીઓ વહેંચવી એ 'સાથે' હોવાનો સંકેત છે?”
એ વિચારતી હતી – છેલ્લી વખત ક્યારે એમણે એમની વચ્ચે કઈક એવું બોલ્યું હતું જે રોજિંદા ટૂકડા ટૂકડા જવાબોથી પર હોય?
“કેમ લાગી મારે લખેલી વાર્તા?”
“એ દિવસની હળવી વાત યાદ છે?”
“શું તું ખુશ છે મારી સાથે?”
આ બધું હવે ક્યાં રહ્યું હતું?
---
🗓️ “જીવન હવે રીલ કે રિપીટ?”
એકવાર પ્રેરણા એ મનમાં વિચાર્યું:
"જો આજે હું એક સપ્તાહ માટે ઘર છોડીને જાઉં, તો શું કશું બદલાશે?"
એ તટસ્થ લાગ્યું. કંઈક ઊંડે એક જાગૃત અવાજ બોલતો રહ્યો:
"તું અહીં છે, પણ તું ‘હોઇ’ નથી…"
પ્રવિણ ખરેખર ખરાબ પતિ નહોતા. એ જવાબદાર હતા, ભવિષ્ય માટે ચિંતિત હતા, સંતાન માટે તનમનથી લાગેલા હતા. પણ એ બધું "એક પિતા" તરીકે હતું – "સાથી" તરીકે નહિ.
પ્રેરણાએ પોતાની અંદર એક ખાલી જગ્યા શોધી. એ ખાલી જગ્યા ઘરના મજબૂત દીવાલોમાં છૂપાયેલો એક સાવજ જેવા દુઃખની જેમ હતી – નિરવ, ઊંડી અને લગભગ દેખાતી નહોતી.
---
🌒 “એક નાનું અથડામણ…”
એ સાંજ, દીકરી પોતાનું હોમવર્ક લાવ્યું:
"મમ્મી, પપ્પાને કહેજે કે એ મને થોડું સમજાવી આપે..."
પ્રેરણાએ નમ્રતાથી કહ્યું:
"તું જાતે પ્રયત્ન કરી ને પહેલા?"
દીકરી નારાજ થઈ, અંદર જઈ ને પપ્પાને કહ્યું:
"મમ્મી કશું સમજાવતી નથી હવે!"
પ્રવિણ બહાર આવી ને કહ્યું:
"તું થોડું ધ્યાન રાખજે એના ઉપર. બધું તારી જવાબદારી છે."
એ વાક્ય ચપ્પરની જેમ પડ્યું.
પ્રેરણાએ એકદમ શાંતિથી કહ્યું:
"હું ‘જવાબદારી’ છું… કદાચ ‘જીવી રહેલી સ્ત્રી’ નથી તારી નજરમાં…"
પ્રવિણ આશ્ચર્યચકિત થયા.
એમણે પહેલીવાર જોયું કે એ સ્ત્રી જે હંમેશાં મૌન રહેતી હતી, આજે વાત કરે છે.
---
💬 “એકવાર પૂછ તો લે…”
આ રાત્રે બંને વચ્ચે એક ઘડી નીકળે છે, જ્યાં neither shouting nor silence… માત્ર એક શાંતિભર્યું સત્ય.
પ્રવિણ પલંગની એક બાજુ બેઠા હતા.
પ્રેરણા બીજી બાજુથી બોલી:
"તમે જાણો છો શું હું આખો દિવસ શું વિચારતી રહું છું?"
પ્રવિણ:
"હું માનતો હતો તું ખુશ છે…"
પ્રેરણા:
"હું પોતે પણ એમ જ માનતી હતી… વર્ષોથી."
એમણે પહેલીવાર કહ્યું:
"શું આપણે સાથે છીએ? કે બસ, એક જ છત હેઠળ જીવીએ છીએ?"
---
🌅 “મૌન તૂંટવા લાગ્યું છે…”
પ્રવિણ એ રાત્રે પહેલીવાર પોતાને પૂછ્યું –
"શું મેં મારા જીવનની સાથીને ઈમોશનલી એકલાં પાડી દીધું છે?"
પ્રેરણાએ પોતાની ડાયરીમાં લખ્યું:
"સંબંધ મૌનથી નથી તૂટતા… એ મૌનમાં શું ઉગે છે એની અસરથી તૂટે છે."
એમણે નક્કી કર્યું – હવે રોજ એક દિવસ, માત્ર પોતાં માટે, એકબીજાને સાંભળવા માટે…
સાંભળવી એ શરૂઆત હતી.
દિવસનો આરંભ હોવા સુધી ઘરમાં ચપળતા ફરી વળી હતી.
પ્રેરણાની આંખ ખુલી એ પહેલા એને પોતાના મનમાં "ટુ-ડૂ લિસ્ટ" ઘૂમતું લાગતું હતું – ટિફિન, નાસ્તો, ધોવાનું, ટ્યૂશન, મીટિંગ્સ, દૂધવાળો… અને એ બધું એમ જ ચાલતું.
ઘરમાં બધું પત્તાનું બંધાણું લાગતું – જો એક કામ ચુકે, તો આખું બંધાણું બબડાઈ જાય.
પ્રવીણ હવે થોડું બદલાઈ ચૂક્યા હતા. એમણે વાત કરવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો, સાંભળવાનું શીખ્યું હતું.
પણ હવે પ્રશ્ન એ રહ્યો –
"શું હવે પ્રેરણા પોતાને સાંભળી રહી છે?"
---
🌪️ “ઘરની શાંતિ એનું મૂલ્ય હોય છે, એનો અવાજ નહિ”
એ દિવસInspirદા, પ્રસાદ માટે laddoo બનાવવામાં મગ્ન હતી.
પહેલાં એવું લાગતું કે આ બધું એના પ્રેમથી છે. હવે એને લાગતું હતું કે એ બધું એને પ્રમાણિત કરવાનું સાધન બની ગયું છે –
"હું સારા સ્ત્રી છું, કારણકે હું બધું કરી શકું છું."
પણ એના મનનો અવાજ ક્યારેક પૂછતો –
"તારી પસંદગીઓ ક્યાં ગઈ? તારી પસંદીદાર કિતાબ? મૌન સાંજ? તારો સંગીત?"
બધી વસ્તુઓ ઘરમાં હતી – સુવિધાઓ, અનાજ, ડ્રેસિંગ, બાળકની પુસ્તકો, પતિનું પર્ફ્યુમ…
પણ ક્યાંક લાગણીઓની જગ્યા ખાલી રહી ગઈ હતી.
---
💭 “કેમ પ્રેમ હવે જરૂરિયાત જેવી લાગતી ગઈ?”
પ્રવીણ એક દિવસ પુછે છે –
"શું તું નવો ફોન લેવી નથી?"
પ્રેરણાએ હળવી સ્મિત સાથે કહ્યું:
"હું પોતે જ તો જુની પડી ગઈ છું, ફોન શેનો નવી લેવો?"
એની આ વાતે બળદાઈ ગયો.
એને પોતે ખબર નહોતી કે એ કેટલી ખુદથી દૂર જતી રહી છે.
બહારથી બધું તદ્દન ગોઠવાયેલું હતું –
ઘર, પરિવાર, જવાબદારી, વહેંચાણ…
પણ અંદર શું હતું?
એક સ્ત્રી જે હવે પોતાની લાગણીઓને “વસ્તુઓ” સમજે છે –
પ્રેમ = ટિફિન તૈયાર કરવો
સાંભળવું = દિવસના કામ પૂછવું
સાથે રહેવું = સામસામે સૂવું
---
🧩 “મૌન વિવાદ અને અંદરનો અવાજ”
રાત્રે, જ્યારે દીકરી સૂઈ ગઈ, અને આખું ઘર નિશ્ચલ થયું –
પ્રેરણાએ પોતાનું જૂનું ડ્રોઅર ખોલ્યું. અંદરથી નિકળી તેની પાતળી ડાયરી…
જેમાં છેલ્લા લેખનને પાંચ વર્ષ થઈ ગયા હતા.
એમાં લખ્યું હતું:
> "મારે જીવનમાં ઘણું મળ્યું છે –
પણ મારે લાગણીથી જીવવું હતું… ડ્યૂટીથી નહિ…"
એ શ્વાસભર્યું. પોતાની જાતને એ દિવસે જોઈ, જ્યારે એ છોકરી હતી – રીડિંગ લાઈબ્રેરીના ખૂણે બેઠેલી, નરસિંહ મહેતા વાંચતી હતી.
એજ છોકરી આજે પોતાની છબીમાંથી બહાર નીકળી ગઈ હતી.
---
🕯️ “પોતાની શોધ…”
એ સાંજ, પોતે પોતાના માટે કફી બનાવી. પહેલો કપ... વર્ષો પછી પોતે પોતાને માટે બનાવેલો. કોઈને નહીં પૂછ્યું કે કોણે શું ખાધું, કે બીજું કંઈ કરવાનું છે?
એમણે એક સિરિયલ ચાલુ કરી – જૂની, પણ પોતાને પ્રિય.
એમણે પોતાને પહેલા દિવસે એવું લાગી ગયું –
"હું હવે મારી જીવનની સંબંધોથી ભાગી રહી નથી… હું એમાં પોતાનું સ્થાન શોધી રહી છું."
એ પ્રેમથી દૂર નથી જઈ રહી, પણ પોતાને પ્રેમ કરવું ફરી શીખી રહી છે.
---
🌸 અંતિમ અવાજ…
ડાયરીમાં એ દિવસે લખ્યું:
> "મારો સંબંધ બીજાથી નહોતો તૂટેલો…
એ તૂટેલો હતો ‘મારી જાત સાથે’…
હવે એ સંબંધ પાછો જોડી રહી છું…"
“મમ્મી, તું ખુશ છે?”
પ્રેરણાને જવાબ આપવો હોય તેવો લાગ્યો.
પણ એને સમજાયું – Avni બાળક હતી, મૂર્ખ નહીં.
એના શબ્દો માં જુસ્સો નહોતો, ચિંતા હતી… શંકા હતી.
પ્રેરણાએ બહુ દિર સુધી કંઈ ન કહ્યું.
Avni શાંતિથી એના બાજુમાં બેઠી રહી.
ફોન પર reels નહોતો, drawing પણ નહોતું – બસ એની માથે હાથ ફેરવતી રહી… ઍ મૌન ભાવ જ હતો, જેમ એ કહે છે:
"મને તારી લાગણી સમજાય છે."
---
🧠 “ઘરમાં જે વાત નહિ થાય, એ બાળકી સમજશે નહિ – એ ભુલ છે.”
Avni એ જાણતું હતું કે આજે મમ્મી પોતે માટે કૉફી લઈ આવી છે – પહેલીવાર.
પણ પપ્પાને એ શોક નથી લાગ્યો.
એમણે પૂછ્યું પણ નહીં – "શું એવું થયું છે?"
એમણે જાણ્યું જ નહીં કે હવે કઈક બદલાઈ ગયું છે…
Avni એ પપ્પાને જોયા – તેઓ મોબાઇલમાં વ્યસ્ત હતાં.
એમના ચહેરા પર થાક નહોતો, પણ ઉદાસી હતી.
Avni એ બીજી તરફ મમ્મીને જોયા – તેઓ એક જ ગીત સતત રીપીટ કરતાં સાંભળતા હતા…
એમણે જ્યારે મમ્મીને પુછ્યું:
"તું આવી મ્યુઝિક કેમ વારંવાર સાંભળે છે?"
મમ્મી બોલ્યા –
"કારણ કે કઈક તો એવી ભૂલી ગઈ છું, જે એ ગીતમાં છે…"
Avni એ એ વાક્ય લાવી ને પોતાની Drawing Book માં લખ્યું…
---
✍️ “મારે લાગણીઓ રંગથી નથી, શબ્દોથી વ્યક્ત કરવી છે.”
Avni ને જમ્પિગ, કાર્ટૂન, કે ડાન્સ કરતાં ઘરનું વાતાવરણ ગમતું નહોતું.
એ હવે diary લખતી હતી.
> “મારા ઘરમાં મમ્મી ને પપ્પા વચ્ચે ભાઈબંધ છે, પ્રેમ નથી.
એમના વચ્ચે જવાબદારીઓ વહેંચાય છે, લાગણીઓ વહેંચાતી નથી.”
Avni એ એકવાર પોતાની સગી બહેનની ઘેર ગઈ – ત્યાં એની કાકી અને કાકા હસી રહી હતા, ગઝલ સાંભળી રહી હતી.
Avni એ ત્યાં પકડ્યું કે "ઘરમાં શાંતિ અને ખુશી બંને હોવી જોઈએ."
એ દિવસે એની અંદર નક્કી થયું –
"હું એવી સ્ત્રી બનીશ, જે પોતે માટે પણ જીવે."
---
🧩 “બાળપણની ભીંતો…”
એક સાંજ એના સ્કૂલ પ્રોજેક્ટ માટે ફોટો પ્રિન્ટ કાઢતી હતી.
એમાથી એક જૂનો ફોટો મળ્યો – જેમાં મમ્મી પપ્પા સાથે વેકેશન પર હતા.
હસતા, હાથમાં હાથ પકડીને ઊભા હતા…
અને આજે તો એકબીજાને સ્પર્શ કરવાનું પણ ભૂલી ગયા છે.
Avni એ એ ફોટાને એક અંગત ખૂણે મુકી દીધો.
એમના જેવાં પપ્પા, એની સાથે હમણાં પણ ખુશ થવા માંગે છે – પણ એ ખુશી કૃતવ્ય જેવી લાગતી હતી, લાગણી જેવી નહિ.
એજ સમય હતો, જ્યારે Avni એ મમ્મીને લખેલી ચિઠ્ઠી બનાવી:
> “મમ્મી,
તને જ્યારે તું Drawing કરતી હતી, ત્યારે તું different લાગતી હતી.
આજે તું બધાને સંભાળે છે, પણ તું ખુદ ક્યાં છે?
હું તારી જેવી થવી છે, પણ એ તું જે આજે છે, એ નહી…
તું જે હતી, તું એ બન…”
---
🌧️ “સંબંધો તૂટ્યા નથી… પણ ટકે છે કેમ?”
એક સાંજ મમ્મી-પપ્પા વચ્ચે ઝઘડો થયો નહોતો.
પણ વાતો પણ નહોતી.
અવનીએ ત્યાંથી એક વસ્તુ શીખી:
"સંબંધ તૂટવા માટે જરૂર બોલવાનું નથી પડતું, શાંત પણ રહી શકાય છે."
પણ બાળક માટે એ શાંતિ યાતના બની જાય છે.
એનાં મગજમાં હમેશાં દમ્બી રહેલી હવા રહે છે –
“શું મમ્મી ભૂલી ગઈ છે કે હું પણ તેના જીવનો ભાગ છું?”
“શું પપ્પા એવું માને છે કે મમ્મી સખત છે?”
“કે એમને ખબર જ નથી કે મમ્મી અંદરથી કેટલી તૂટી ગઈ છે?”
---
🌼 “સંજોગો સમજાય… તો તૂટેલા સંબંધોની ભીંત ફરી ઊભી થાય…”
એક દિવસ... મમ્મી ઘરનાં બધાં કામ પતાવીને આવીને પૂછ્યું:
"Avni, હું તારા drawing જોઈ શકું?"
Avni ની આંખોમાં એક એવી લાગણી આવી કે જેના માટે શબ્દો નહોતા – કારણ કે એ પહેલીવાર લાગ્યું કે મમ્મી મારી સાથે ફરી જોડાઈ રહી છે…
એણે drawing માં લખેલું હતું:
> “જ્યાં વાત નથી, ત્યાં સંબંધ પણ નથી.
જ્યાં લાગણી નથી, ત્યાં બાળક પણ ઊજળી રહી શકે નહિ.”
મમ્મી એ પગારું કરી… અને પહેલો વાર Avni ને ઉંડકથી જફકી લીધો –
એ જફકીમાં Avni એ એને મારી નાખેલી લાગણી પાછી જીવી.
