સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલ નો જન્મ નડિયાદ મા થયો હતો. તેમના પિતા નુ નામ ઝવેરભાઈ હતુ.જયારે તેઓ શાળા મા અભ્યાસ કરતા હતા ત્યારે શાળા મા પુસ્તકો નુ વેચાણ થતુ હતુ જે તેઓ ને પસંદ ન આવતા તેઓ એ વિદ્યૌહ કયો. જેના કારણે શાળા 5 દિવસ બંધ થઈ અને પુસ્તક નો વેપાર બંધ થઈ ગયો. તેઓ માનતા હતા કે શિક્ષણ નો ક્યારેય વેપાર ના થાય.
ભારતના સ્વતંત્રતા આંદોલન અને રાષ્ટ્રીય એકતામાં અગત્યની ભૂમિકા ભજવનાર નેતા સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલ હતા. તેઓને “ભારતના લોખંડી પુરુષ” તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. તેમના દૃઢ સંકલ્પ, રાજકીય કુશળતા અને સંગઠન શક્તિના કારણે ભારત એક મજબૂત રાષ્ટ્ર તરીકે ઉભર્યું.
પ્રારંભિક જીવન
સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલનો જન્મ 31 ઓક્ટોબર, 1875ના રોજ થયો હતો. તેઓ એક સામાન્ય કુટુંબમાંથી આવતા હતા. અભ્યાસમાં તેજસ્વી રહ્યા અને આગળ જઈને ઇંગ્લેન્ડમાં કાયદાની ડિગ્રી મેળવી સફળ વકીલ બન્યા.
રાષ્ટ્રીય આંદોલનમાં પ્રવેશ
ગાંધીજીએ જાહેર જીવનમાં પ્રવેશવાનો પ્રેરણાસ્રોત આપ્યો. અસહકાર આંદોલન, નમક સત્યાગ્રહ અને અન્ય ચળવળોમાં પટેલ સક્રિય રહ્યા. 1928ના બાર્ડોલી સત્યાગ્રહમાં ખેડૂતોએ જમીન કરવેરા સામે સંઘર્ષ કર્યો, ત્યારે પટેલે અદભૂત નેતૃત્વ આપ્યું. આ સત્યાગ્રહની સફળતાથી જ તેમને “સરદાર”ની ઉપાધિ મળી.
ખેડા સત્યાગ્રહ (1918): અહીં ખેડૂતોની જમીનના કર ઘટાડવા માટે ગાંધીજી સાથે મળીને સંઘર્ષ કર્યો.
બાર્ડોલી સત્યાગ્રહ (1928): ખેડૂતોને વધારેલા કર સામે સુરક્ષિત કર્યા. આ સત્યાગ્રહની ભવ્ય સફળતા પછી વલ્લભભાઈને “સરદાર”ની ઉપાધિ અપાઈ
સ્વતંત્રતા પછીનું યોગદાન
1947માં ભારતને સ્વતંત્રતા મળ્યા બાદ દેશના સમક્ષ સૌથી મોટી સમસ્યા રજવાડાઓને જોડવાની હતી. તે સમયે ભારતમાં 562 જેટલા નાના–મોટા રજવાડા હતાં. કેટલાક રાજાઓ ભારત સાથે જોડાવા તૈયાર નહોતા. પરંતુ સરદાર પટેલે પોતાની દૃઢતા, રાજકીય કૌશલ્ય અને વલ્લભ નીતિના કારણે મોટાભાગના રજવાડાઓને શાંતિપૂર્ણ રીતે ભારત સાથે સંકલિત કર્યા. હૈદરાબાદ, જુનાગઢ અને કાશ્મીર જેવા સંવેદનશીલ પ્રદેશો સાથેનો પ્રશ્ન પણ તેમણે કુશળતાપૂર્વક ઉકેલ્યો. આ કારણે તેમને “ભારતના એકીકરણના શિલ્પી” (Architect of United India) કહેવામાં આવે છે.
વ્યક્તિત્વ અને વિશેષતાઓ
સરદાર પટેલનું વ્યક્તિત્વ સાદગી, કઠોરતા અને સંગઠન શક્તિથી ભરપૂર હતું. તેઓ નિર્ણાયક અને અડગ સ્વભાવના હતા. તેમના કાર્યથી ખેડૂત, કામદાર, વેપારી અને નેતાઓ સૌને પ્રેરણા મળી. તેઓ રાજકીય દૃષ્ટિએ વ્યવહારુ હતા અને દેશની એકતા માટે પોતાના હિતોને પણ બલિદાન કરવા તૈયાર રહેતા.
1. દૃઢતા અને હિંમત – તેમણે હંમેશાં અડગ રહીને નિર્ણય લીધા.
2. વ્યવહારુ રાજકારણી – તેઓ કોઈપણ સમસ્યાનું હકીકત આધારિત સમાધાન લાવતા.
3. સંગઠન શક્તિ – તેમના નેતૃત્વ હેઠળ ખેડૂતોથી લઈને નેતાઓ સુધી સૌને એકતા સાથે આગળ વધતા શીખ્યા.
4. રાષ્ટ્રીય એકતા – તેમના માટે વ્યક્તિગત હિત કરતાં રાષ્ટ્રહિત સર્વોચ્ચ હતું.
અંતિમ દિવસો
15 ડિસેમ્બર, 1950ના રોજ સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલનું અવસાન થયું. દેશે એક મહાન નેતા ગુમાવ્યો. તેમ છતાં, તેમની યાદગીરી આજે પણ ભારતના એકતાના પ્રતિક રૂપે જીવંત છે. 2018માં ગુજરાતના નર્મદા જિલ્લાના કેળવનિયા નજીક સ્ટેચ્યુ ઓફ યુનિટી (182 મીટર ઊંચી) તેમનાં સન્માનમાં સ્થાપિત કરવામાં આવી. આ વિશ્વની સૌથી ઊંચી પ્રતિમા છે.
નિષ્કર્ષ
સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલે ભારતના રાષ્ટ્ર નિર્માણમાં અવિસ્મરણીય યોગદાન આપ્યું. તેમની દૃઢતા અને સંગઠન શક્તિએ ભારતને એકતાની કડીમાં બાંધ્યું. તેથી જ તેમને “લોખંડી પુરુષ” કહેવામાં આવે છે. તેઓનું જીવન દરેક ભારતીય માટે પ્રેરણાદાયી છે.
દર વર્ષે 31 ઓક્ટોબરે “રાષ્ટ્રીય એકતા દિવસ” તરીકે ઉજવવામાં આવે છે.
હરિવંશ રાય એ તેમના માટે અદભૂત કવિતા ની રચના કરી હતી.
લોખંડમાં પણ ધબકે હૃદય,
અડગ સંકલ્પે ઊભો મહાયજ્ઞ,
એકતાની વાટ પર ચાલે,
રાષ્ટ્ર માટે જીવે, રાષ્ટ્ર માટે ત્યાગે.
નડિયાદની ધરતીનો દીકરો,
બાર્ડોલીની લડતમાં સરદાર,
ખેડૂતોના આંસુ પોસે,
અન્યાય સામે ઊભો લોખંડી દિવાર.
રજવાડાઓને જોડે એક સૂત્રમાં,
અટલ, અખંડ, અવિશ્વસનીય પુરુષ,
“ભારત” નામે ગુંજે જગમાં,
તેમના હાથે બને એકતાનો સુરુષ.
પગલે પગલે પ્રેરણા આપે,
સાદગીમાં પણ ગર્વ જાગે,
પટેલ! તું જ અમારો શિલ્પી,
રાષ્ટ્રહૃદયમાં સદાય ધબકે.
