ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳ ಮಲೆನಾಡಿನ ತಪ್ಪಲಿನಲ್ಲಿ, ಸಣ್ಣದೊಂದು ಹಳ್ಳಿ ಹಿರಿಯನಕೆರೆ. ಆ ಹಳ್ಳಿಯ ಹೆಸರು ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಲು ಕಾರಣ ಅಲ್ಲಿನ ವೃದ್ಧ ಕಲಾವಿದ ರಾಮಣ್ಣ. ರಾಮಣ್ಣ ಕೇವಲ ಒಬ್ಬ ಕಲಾವಿದನಾಗಿರಲಿಲ್ಲ, ಆತನು ಬಿದಿರಿನ ಕಡ್ಡಿಗಳು ಮತ್ತು ಮಣ್ಣಿನಿಂದ ಕಲಾಕೃತಿಗಳನ್ನು ಜೀವಂತಗೊಳಿಸುವ ಮಾಂತ್ರಿಕನಾಗಿದ್ದ. ಅವನ ಬೆರಳುಗಳ ಸ್ಪರ್ಶದಿಂದ ಮಣ್ಣು ಬಿದಿರುಗಳು ಮಾತಾಡುತ್ತಿದ್ದವು. ಚಿಕ್ಕ ಮಕ್ಕಳಿಂದ ಹಿಡಿದು ವಯಸ್ಸಾದವರವರೆಗೆ, ಪ್ರಾಣಿಗಳಿಂದ ಹಿಡಿದು ಗಿಡಮರಗಳವರೆಗೆ, ಅವನು ಯಾವುದನ್ನೂ ತನ್ನ ಕಲಾಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ ಬಿಟ್ಟಿರಲಿಲ್ಲ. ಅವನ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಕಲಾಕೃತಿಯಲ್ಲಿಯೂ ಹಿರಿಯನಕೆರೆ ಗ್ರಾಮದ ಆತ್ಮವೇ ಜೀವಂತವಾಗಿತ್ತು. ರಾಮಣ್ಣನ ಕಲೆ ಅದ್ಭುತವಾಗಿತ್ತು, ಆದರೆ ಅವನ ಜೀವನ ಮಾತ್ರ ಸಾಮಾನ್ಯಕ್ಕಿಂತಲೂ ಕಳಪೆಯಾಗಿತ್ತು.
ರಾಮಣ್ಣನಿಗೆ ಹೆಂಡತಿ, ಮಕ್ಕಳಿರಲಿಲ್ಲ. ಅವನಿಗೆ ಕಲೆಯೊಂದೇ ಬದುಕಾಗಿತ್ತು. ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಗುಡಿಸಲಿನಲ್ಲಿ, ಸೀಮೆಎಣ್ಣೆ ದೀಪದ ಬೆಳಕಿನಲ್ಲಿ, ಹಸಿ ಮಣ್ಣಿನ ವಾಸನೆಯ ನಡುವೆ ಅವನು ತನ್ನ ಲೋಕದಲ್ಲಿ ತಲ್ಲೀನನಾಗಿರುತ್ತಿದ್ದ. ಗ್ರಾಮಸ್ಥರು ಅವನನ್ನು ಹುಚ್ಚ ರಾಮಣ್ಣ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಿದ್ದರು. ಯಾವುದಕ್ಕೂ ಬಾರದ ಕಲೆಯನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಕೂತಿದ್ದೀಯ? ಎರಡು ದುಡ್ಡು ಸಂಪಾದಿಸಿ ಹೊಟ್ಟೆ ತುಂಬಿಸಿಕೊಳ್ಳೋದು ಬಿಟ್ಟು ಎಂದು ಗೇಲಿ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ರಾಮಣ್ಣ ಅದ್ಯಾವುದಕ್ಕೂ ತಲೆಕೆಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಅವನಿಗೆ ಹಣ, ಹೆಸರು, ಅಧಿಕಾರದ ಬಗ್ಗೆ ಆಸಕ್ತಿ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಅವನಿಗೆ ಬೇಕಾಗಿದ್ದು ಒಂದೇ ಕಲೆ. ಆತನು ತನ್ನ ಆರ್ಥಿಕ ಅಗತ್ಯತೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಎಂದಿಗೂ ಯೋಚಿಸುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಅವನಿಗೆ ಎರಡು ತುತ್ತು ಊಟ ಸಿಕ್ಕರೆ ಸಾಕು. ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಹಸಿದ ಹೊಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿಯೇ ನಿದ್ದೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ, ಆದರೆ ಅವನ ಬೆರಳುಗಳು ಮಾತ್ರ ರಾತ್ರಿಯಿಡೀ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದವು. ರಾಮಣ್ಣನ ಏಕೈಕ ಶಿಷ್ಯ ಕೃಷ್ಣ. ಕೃಷ್ಣನು ರಾಮಣ್ಣನ ಕಲೆಯನ್ನು ಆಳವಾಗಿ ಗೌರವಿಸುತ್ತಿದ್ದ. ರಾಮಣ್ಣನಿಗೆ ಊಟ ಕೊಡುವುದು, ಗುಡಿಸಲನ್ನು ಸ್ವಚ್ಛ ಮಾಡುವುದು, ಅವನಿಗೆ ಬೇಕಾದ ಮಣ್ಣು, ಬಿದಿರುಗಳನ್ನು ತಂದುಕೊಡುವುದು ಕೃಷ್ಣನ ಕೆಲಸವಾಗಿತ್ತು. ಕೃಷ್ಣನಿಗೆ ಒಂದು ಆಸೆಯಿತ್ತು, ತನ್ನ ಗುರುಗಳ ಕಲೆಯನ್ನು ಇಡೀ ಜಗತ್ತಿಗೆ ಪರಿಚಯಿಸಬೇಕು, ಅವರಿಗೆ ಒಂದು ಗೌರವ ದೊರೆಯಬೇಕು. ಕೃಷ್ಣನು ಅನೇಕ ಬಾರಿ ರಾಮಣ್ಣನ ಕಲಾಕೃತಿಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಪಟ್ಟಣದ ಕಲಾ ಪ್ರದರ್ಶನಗಳಿಗೆ ಹೋಗಿದ್ದ. ಇವು ಗ್ರಾಮೀಣ ಕಲಾವಿದನ ಸೃಷ್ಟಿ. ಅಷ್ಟೇನು ಮಹತ್ವದ್ದಲ್ಲ ಎಂದು ಹೇಳಿ ಕಲಾ ವಿಮರ್ಶಕರು ಅವುಗಳನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ, ಇವುಗಳನ್ನೇನಾದರೂ ದುಡ್ಡು ಕೊಟ್ಟು ತೆಗೆದುಕೊಂಡರೆ ನಮ್ಮ ಗೌರವ ಹಾಳಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಅಪಹಾಸ್ಯ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಕೃಷ್ಣನು ಬೇಸರದಿಂದ ಹಿಂದಿರುಗುತ್ತಿದ್ದ. ಆದರೆ ರಾಮಣ್ಣನಿಗೆ ಇದೆಲ್ಲಾ ವಿಷಯವೇ ಆಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಅವನಿಗೆ ಪ್ರದರ್ಶನವಾಗಲಿ, ಪ್ರಶಸ್ತಿಯಾಗಲಿ ಬೇಕಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಅವನಿಗೆ ಕೇವಲ ತನ್ನ ಕಲೆಗೆ ತೃಪ್ತಿ ಸಿಕ್ಕರೆ ಸಾಕು. ಹೀಗೆ ದಶಕಗಳು ಕಳೆದವು. ರಾಮಣ್ಣ ವಯಸ್ಸಾಗಿ, ಕೃಶವಾಗಿದ್ದ. ಅವನ ಕಣ್ಣುಗಳು ಮಂಜಾಗಿದ್ದವು, ಕೈಗಳು ನಡುಗುತ್ತಿದ್ದವು. ಆದರೆ ಅವನ ಕುಂಚದ ಹಿಡಿತ ಇನ್ನೂ ದೃಢವಾಗಿತ್ತು. ಅವನು ಇನ್ನೂ ಹೊಸ ಹೊಸ ಕಲಾಕೃತಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸುತ್ತಿದ್ದನು. ನನ್ನ ಜೀವನದ ಕೊನೆಯ ಕ್ಷಣದವರೆಗೂ ಕಲೆ ನನ್ನೊಂದಿಗೆ ಇರುತ್ತದೆ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದ. ಒಂದು ದಿನ, ಕೃಷ್ಣನು ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಕಲಾ ಸ್ಪರ್ಧೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಕೇಳಿದ. ಆ ಸ್ಪರ್ಧೆಯಲ್ಲಿ ವಿಜೇತರಿಗೆ ಲಕ್ಷಾಂತರ ರೂಪಾಯಿ ಬಹುಮಾನ ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಟ್ಟದ ಗೌರವ ಸಿಗುತ್ತಿತ್ತು. ಕೃಷ್ಣನು ರಾಮಣ್ಣನಿಗೆ ಗುರುಗಳೇ, ದಯವಿಟ್ಟು ಈ ಸ್ಪರ್ಧೆಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿ. ನಿಮ್ಮ ಕಲೆಯನ್ನು ಇಡೀ ದೇಶ ನೋಡಬೇಕು, ಎಂದು ವಿನಂತಿಸಿದ. ರಾಮಣ್ಣ ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡರು. ಅವರ ಕಡೆಯ ಅತ್ಯಂತ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಕಲಾಕೃತಿಯನ್ನು ರಚಿಸಿದರು. ಹಿರಿಯನಕೆರೆ ಗ್ರಾಮದ ಜೀವನ ಶೈಲಿಯನ್ನು ಬಿದಿರು ಮತ್ತು ಮಣ್ಣಿನಲ್ಲಿ ಕೆತ್ತಿದ್ದರು. ಆ ಕಲಾಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಭಾವವೂ ಜೀವಂತವಾಗಿತ್ತು. ಅದೊಂದು ಅದ್ಭುತ ಸೃಷ್ಟಿಯಾಗಿತ್ತು. ಕೃಷ್ಣನು ಆ ಕಲಾಕೃತಿಯನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಪಟ್ಟಣಕ್ಕೆ ಹೊರಟನು. ಆದರೆ ವಿಧಿಯಾಟ ಬೇರೆ ಇತ್ತು. ಕೃಷ್ಣ ಪಟ್ಟಣವನ್ನು ತಲುಪಿದಾಗ, ರಾಮಣ್ಣನಿಗೆ ಅನಾರೋಗ್ಯ ಉಂಟಾಗಿ ಅವರು ನಿಧನರಾದರು ಎಂಬ ಸುದ್ದಿ ಬಂತು. ಕೃಷ್ಣನು ಕಲಾಕೃತಿಯೊಂದಿಗೆ ಹಿಂತಿರುಗಿದನು. ಗ್ರಾಮಸ್ಥರು ರಾಮಣ್ಣನ ಅಂತ್ಯಸಂಸ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಸಿದ್ಧತೆ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಆ ದಿನ, ಕೃಷ್ಣನ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ದುಃಖದ ಜೊತೆಗೆ ಒಂದು ರೀತಿಯ ನೋವು ಕಾಡುತ್ತಿತ್ತು. ಗುರುಗಳ ಕಲೆಯನ್ನು ಇಡೀ ಜಗತ್ತಿಗೆ ತೋರಿಸಲು ಆಗಲಿಲ್ಲವಲ್ಲ. ಅದೇ ದಿನ, ಸ್ಪರ್ಧೆಯ ಫಲಿತಾಂಶ ಪ್ರಕಟವಾಯಿತು. ರಾಮಣ್ಣನ ಕಲಾಕೃತಿಗೆ ಪ್ರಥಮ ಬಹುಮಾನ ಬಂದಿತ್ತು. ವಿಮರ್ಶಕರು ಅದನ್ನು ಅನುಪಮ ಸೃಷ್ಟಿ, ಜೀವಂತ ಕಲೆ, ಆತ್ಮದ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿ ಎಂದು ಹೊಗಳಿದರು. ದೇಶದ ಎಲ್ಲಾ ಪತ್ರಿಕೆಗಳು, ಟಿವಿ ಚಾನೆಲ್‌ಗಳು ರಾಮಣ್ಣನ ಕಲೆಯನ್ನು ಕೊಂಡಾಡಿದವು. ಒಬ್ಬ ಅಜ್ಞಾತ ಕಲಾವಿದನ ದಿವ್ಯ ಸೃಷ್ಟಿ ಎಂದು ಬರೆದವು. ಲಕ್ಷಾಂತರ ರೂಪಾಯಿಗಳ ಬಹುಮಾನ, ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪತ್ರದೊಂದಿಗೆ ಕಲಾ ಸಮಿತಿಯ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಹಿರಿಯನಕೆರೆ ಗ್ರಾಮಕ್ಕೆ ಬಂದರು. ಅವರು ಗ್ರಾಮಕ್ಕೆ ಬಂದಾಗ, ರಾಮಣ್ಣನ ಅಂತ್ಯಸಂಸ್ಕಾರದ ವಿಧಿಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದವು. ಜನರು ರಾಮಣ್ಣನ ದೇಹವನ್ನು ಸ್ಮಶಾನಕ್ಕೆ ಕೊಂಡೊಯ್ಯಲು ಸಿದ್ಧವಾಗಿದ್ದರು. ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ರಾಮಣ್ಣನ ಗುಡಿಸಲಿಗೆ ಹೋಗಿ ಅವನ ಬಗ್ಗೆ ವಿಚಾರಿಸಿದಾಗ, ಅವರು ನಿಧನರಾಗಿದ್ದಾರೆ ಎಂಬ ಉತ್ತರ ಬಂತು. ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಆಘಾತಗೊಂಡರು. ಅವರು ತಂದ ಪ್ರಶಸ್ತಿ, ಬಹುಮಾನ, ಗೌರವ ಎಲ್ಲವೂ ಜೀವಂತವಾಗಿಲ್ಲದ ಕಲಾವಿದನಿಗೆ ನೀಡಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಕೃಷ್ಣನು ಕಣ್ಣೀರನ್ನು ಒರೆಸಿಕೊಂಡು ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ಮುಂದೆ ನಿಂತು, ನಿಜ ಹೇಳಬೇಕೆಂದರೆ, ಅವರು ಬದುಕಿದ್ದಾಗ ಯಾರೂ ಅವರ ಕಲೆಯನ್ನು ಗುರುತಿಸಲಿಲ್ಲ. ಅವರು ಹಸಿದು, ಮಳೆ-ಬಿಸಿಲಿಗೆ ಮೈಯೊಡ್ಡಿ ಕಲಾಕೃತಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದಾಗ ಯಾರೂ ಅವರ ಬಗ್ಗೆ ತಲೆಕೆಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಿಲ್ಲ. ಈಗ ಅವರು ನಿಧನರಾದಾಗ ಪ್ರಶಸ್ತಿ, ಗೌರವ ತಂದಿದ್ದೀರಿ. ಈ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಅವರಿಗೆ ಬೇಕಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಅವರ ಕಲೆ ಅವರಿಗೆ ಸಂತೋಷ ನೀಡುತ್ತಿತ್ತು. ಆದರೆ, ಈ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಅವರಿಗೆ ಬದುಕಿದ್ದಾಗ ಸಿಕ್ಕಿದ್ದರೆ, ಅವರ ಕೊನೆಯ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ನೆಮ್ಮದಿ ಸಿಗುತ್ತಿತ್ತು, ಎಂದು ಹೇಳಿದ. ಕಲಾ ಸಮಿತಿಯ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ತಮ್ಮ ತಪ್ಪಿನ ಅರಿವಾಯಿತು. ಅವರು ಬದುಕಿರುವ ಕಲಾವಿದರ ಕಷ್ಟಗಳನ್ನು, ಅವರ ಕಲೆಯನ್ನು ನಿರ್ಲಕ್ಷಿಸಿದ್ದಕ್ಕೆ ಪಶ್ಚಾತ್ತಾಪಪಟ್ಟರು. ರಾಮಣ್ಣನಿಗೆ ಬದುಕಿದ್ದಾಗ ಬಾರದ ಪ್ರಶಸ್ತಿ, ಅವನ ಮರಣಾನಂತರ ಅವನಿಗೆ ಯಾವುದೇ ಸಂತೋಷವನ್ನು ನೀಡಲಿಲ್ಲ. ಅದು ಕೇವಲ ಸಮಾಜದ ಪಾಪಪ್ರಜ್ಞೆಯ ಸಂಕೇತವಾಯಿತು. ಈ ಕಥೆಯು ನಮಗೆ ಒಂದು ಆಳವಾದ ಸಂದೇಶವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ನಾವು ನಮ್ಮ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಪ್ರತಿಭೆಗಳನ್ನು ಬದುಕಿರುವಾಗಲೇ ಗುರುತಿಸಬೇಕು. ಅವರ ಪ್ರಯತ್ನಗಳನ್ನು, ಅವರ ಕಷ್ಟಗಳನ್ನು ಮೆಚ್ಚಬೇಕು. ಯಾರಾದರೂ ಮಹತ್ವದ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದಾಗ, ಅವರು ಬದುಕಿರುವಾಗಲೇ ಅವರಿಗೆ ಗೌರವ, ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳನ್ನು ನೀಡಬೇಕು. ಯಾಕೆಂದರೆ, ಬದುಕಿದ್ದಾಗ ಸಿಕ್ಕ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಆತ್ಮವಿಶ್ವಾಸವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ, ಅವರ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಸ್ಫೂರ್ತಿ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಆದರೆ, ಮರಣಾನಂತರ ಬರುವ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಕೇವಲ ನಿಷ್ಪ್ರಯೋಜಕವಾದ ಒಂದು ಸಂಕೇತವಾಗಿ ಉಳಿಯುತ್ತದೆ. ನಿಜವಾದ ಗೌರವವೆಂದರೆ, ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಅವರು ಬದುಕಿರುವಾಗಲೇ ಗುರುತಿಸಿ, ಅವರ ಪ್ರಯತ್ನಗಳನ್ನು ಶ್ಲಾಘಿಸುವುದು. ರಾಮಣ್ಣನಂತ ಅನೇಕ ಕಲಾವಿದರು, ಲೇಖಕರು, ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಮತ್ತು ಸಮಾಜ ಸೇವಕರು ನಮ್ಮ ಸುತ್ತ ಇದ್ದಾರೆ. ಅವರನ್ನು ಬದುಕಿದ್ದಾಗಲೇ ಗುರುತಿಸೋಣ, ಅವರ ಪ್ರಯತ್ನಗಳಿಗೆ ಬೆಲೆ ನೀಡೋಣ.
