હુઆ મુલાન
"नारीणां सर्वदा तेजः, वीर नारी शमायति।।"
વીર નારીઓમાં સાહસ અને શક્તિ હોય છે, પરંતુ સાથે સાથે તેઓ શાંત અને ધૈર્યવાન પણ હોય છે.
ચાલો મિત્રો તમને આજે એક વીર બાળા ની વાત કહું. આ વાર્તા એક યુવતી, હુઆ મુલાનની બહાદુરી, નિષ્ઠા અને તેના પરિવાર અને દેશ પ્રત્યેના સમર્પણની ગાથા છે. "ધ બેલેડ ઓફ મુલાન" (華木蘭) નામના પુસ્તકમાં વિસ્તૃત વર્ણન છે. જે ઉત્તરીય વેઈ રાજવંશ (386-534 CE) દરમિયાન લખાયેલી હોવાનું માનવામાં આવે છે.
ચીનના ઉત્તરીય ભાગમાં, એક નાનકડા ગામમાં, હુઆ મુલાન નામની યુવતી તેના પરિવાર સાથે રહેતી હતી. મુલાનનો પરિવાર સાદો પણ આદરણીય હતો. તેના પિતા, હુઆ હુ, એક સમયે શૂરવીર સૈનિક હતા, પરંતુ હવે તેઓ વૃદ્ધ અને નબળા થઈ ગયા હતા. મુલાનની નાની બહેન હજુ બાળક હતી, અને તેનો નાનો ભાઈ યુવાન હોવાથી સૈન્યમાં જવા માટે યોગ્ય ન હતો. મુલાન પોતે એક હોંશિયાર, નિપુણ અને નિર્ભય યુવતી હતી. તે ઘરનાં કામોમાં નિપુણ હતી, પણ તેનું હૃદય ખેતરોમાં ઘોડેસવારી કરવામાં અને તેના પિતા પાસેથી શીખેલી યુદ્ધકળાઓની પ્રેક્ટિસ કરવામાં રમતું હતું.
એક દિવસ ગામમાં સમાચાર આવ્યા કે ઉત્તરના રુરુઆન આક્રમણકારોએ ચીનની સરહદો પર હુમલો કર્યો છે. સમ્રાટે હુકમ જારી કર્યો કે દરેક પરિવારે એક પુરુષને સૈન્યમાં મોકલવો પડશે. હુઆ પરિવારમાં એકમાત્ર પુરુષ, મુલાનના પિતા, હવે યુદ્ધ માટે સક્ષમ ન હતા. જોકે, તેમનો આદર અને ફરજની ભાવના તેમને નામ નોંધાવવા માટે ગામના ચોકમાં લઈ ગયા. મુલાને આ જોઈને દુઃખ થયું. તે જાણતી હતી કે તેના પિતા યુદ્ધના મેદાનમાં ટકી શકશે નહીં, અને તેમનું મૃત્યુ નિશ્ચિત હતું.
મુલાને નક્કી કર્યું કે તે પોતે પુરુષનો વેશ ધારણ કરીને પિતાની જગ્યાએ સૈન્યમાં જશે. તેણે રાત્રે ગુપ્ત રીતે પોતાના લાંબા વાળ કાપ્યા, પુરુષોનાં કપડાં પહેર્યાં, અને પિતાનું બખ્તર અને તલવાર લઈ લીધાં. તેના માતા-પિતાને આ વાતની જાણ થઈ, પરંતુ મુલાનની દૃઢતા અને પરિવાર પ્રત્યેનો પ્રેમ જોઈને તેઓએ તેને આશીર્વાદ આપ્યા. મુલાને ઘોડા પર સવાર થઈને ગામ છોડ્યું, અને સૈન્યના શિબિરમાં પહોંચી. ત્યાં તેણે પોતાનું નામ હુઆ મુલાન જ રાખ્યું, કારણ કે આ નામ પુરુષ અને સ્ત્રી બંને માટે યોગ્ય હતું.
સૈન્યમાં, મુલાને અન્ય સૈનિકો સાથે સખત તાલીમ લેવી પડી. તેની ચપળતા, બુદ્ધિમત્તા અને યુદ્ધકળામાં નિપુણતાને કારણે તે ઝડપથી સૈનિકોમાં આદરણીય બની. કોઈને શંકા ન ગઈ કે તે એક સ્ત્રી છે, કારણ કે તેણે પોતાનું વર્તન અને શારીરિક શક્તિ એવી રીતે જાળવી રાખી હતી. યુદ્ધના મેદાનમાં, મુલાને ઘણી લડાઈઓમાં ભાગ લેવો પડ્યો. તેણે રુરુઆન આક્રમણકારો સામે બહાદુરીથી લડી, અને તેની યુક્તિઓએ ચીનના સૈન્યને ઘણી જીત અપાવી. એક પ્રસંગે, જ્યારે તેનું એકમ શત્રુઓ દ્વારા ઘેરાઈ ગયું, ત્યારે મુલાને બરફીલા પર્વતોનો ઉપયોગ કરીને શત્રુઓ પર હિમપ્રપાત થાય તેવી યોજના બનાવી, જેનાથી શત્રુઓનો નાશ થયો અને તેના સૈનિકો બચી ગયા.
બાર વર્ષ સુધી મુલાને સૈન્યમાં સેવા આપી. આ દરમિયાન, તેની બહાદુરી અને નેતૃત્વને કારણે તે સૈન્યમાં ઉચ્ચ પદ પર પહોંચી. જોકે, તેણે ક્યારેય પોતાનું સાચું રૂપ ન બતાવ્યું. જ્યારે યુદ્ધ સમાપ્ત થયું અને ચીનની જીત થઈ, ત્યારે સમ્રાટે મુલાનને તેની બહાદુરી માટે પુરસ્કાર આપવા બોલાવી. સમ્રાટે તેને ઉચ્ચ અધિકારીનું પદ અને સંપત્તિ ઓફર કરી, પરંતુ મુલાને નમ્રતાથી કહ્યું, “હું ફક્ત મારા ગામ પાછી જવા માંગું છું અને મારા પરિવાર સાથે શાંતિથી જીવવા માંગું છું.” સમ્રાટે તેની ઈચ્છાનું સન્માન કર્યું અને તેને ઘરે જવાની પરવાનગી આપી.
જ્યારે મુલાન ગામ પાછી આવી, ત્યારે તેના પરિવારે તેનું હૃદયપૂર્વક સ્વાગત કર્યું. તેણે પુરુષનાં કપડાં ઉતારી દીધાં અને પોતાનું મૂળ સ્ત્રી રૂપ ધારણ કર્યું. તેના સૈન્યના સાથીઓ, જેઓ તેની બહાદુરીના ચાહક હતા, તેના ઘરે આવ્યા ત્યારે આશ્ચર્યચકિત થઈ ગયા કે તેમનો “બહાદુર યોદ્ધો” ખરેખર એક સ્ત્રી હતી. તેઓએ તેની નિષ્ઠા અને બહાદુરીની પ્રશંસા કરી અને તેનું સન્માન વધારે થયું.
सकल क्षत्रपति बस किये, अपणे ही बल तेज।
सबल कुँ अबला कहै, मूरख लोग की पहचान॥
સ્ત્રી પોતાના તેજ તેજ બળથી મોટા-મોટા મહારાજાઓને વશમાં કરી લે છે. તેમ છતાં આવી સબળા (સ્ત્રી)ને અબળા કહેવું (અને અસાવધાન રહેવું) એ અજ્ઞાનીઓનું કામ છે.
મુલાનની આ વાર્તા ચીનના ઇતિહાસમાં અમર થઈ ગઈ. “ધ બેલેડ ઓફ મુલાન” એ ન ફક્ત એક સ્ત્રીની બહાદુરીની ગાથા છે, પરંતુ તે પરિવાર પ્રત્યેની ફરજ, દેશભક્તિ અને સમાજની રૂઢિઓને તોડીને પોતાનું મૂલ્ય સાબિત કરવાની પ્રેરણા આપે છે. મુલાનની વાર્તા આજે પણ ચીન અને વિશ્વભરમાં લોકોને પ્રેરણા આપે છે, જે દર્શાવે છે કે હિંમત અને નિષ્ઠા કોઈ લિંગની સીમાઓથી બંધાયેલી નથી.
હુઆ મુલાન નારીની વીરતા.
નારી, તું શક્તિનો સાગર, અગ્નિની જ્વાળા,
હૃદયમાં ધૈર્ય, મનમાં અડગ શૂરવીર શાલા.
તારા પગલે ધરતી ધ્રૂજે, આકાશ નમે,
વીરતાની ગાથા તું, ઇતિહાસ રમે.
જ્યાં ઝાંઝર ઝણકે, ત્યાં તલવાર ઝળકે,
તારી ચૂંદડીમાં છુપાયેલી બહાદુરી ઝબકે.
રણમાં રાણી બની, તેં શત્રુને ઝૂકાવ્યા,
અગ્નિપથ પર ચાલી, ડગલે સત્ય લખાવ્યા.
નથી તું નાજુક ફૂલ, નથી નરમ પવન,
તું તો વાવાઝોડું, તું તો અજણાયેલું રણ.
પ્રેમની છાંયે શાંત, ધીરજનું આભરણ,
પણ જ્યાં અન્યાય થાય, ત્યાં તું કાળનું કરણ.
મુલાનની તલવાર, ઝાંસીની રાણીની ચીસ,
કર્મના રથે ચડી, તેં લખી અમર નીસ.
ક્યાંક ઘરની ચૌકઠે, ક્યાંક રણના મેદાન,
તારી વીરતા ગુંજે, નારી, તું અજાણ.
ધીરે ધીરે ચાલે, પણ ન રોકે કદમ,
તું જનની, તું યોદ્ધા, તું જીવનનું સત્તમ.
નારી, તારી વીરતા, સૂરજની રોશની,
આજે વિશ્વ નમે, તારી અમર કહાની.
હર્ષદ કનૈયાલાલ અશોડીયા
