झाड म्हणजे केवळ एक वनस्पती नव्हे, तर ते एक सजीव जीवनचक्र आहे – निसर्गाचं गूढ आणि गहन रूप. झाडं आपल्याला न बोलता खूप काही शिकवतात – निःस्वार्थपणा, सहनशीलता, समर्पण आणि जीवन देण्याची तयारी.
आपल्या आयुष्याचा विचार केला तर लहानपणापासून झाडं आपल्या सोबत असतात. लहान मुलं झाडांच्या सावलीत खेळतात, किशोरवयात झाडावर चढणं ही शौर्याची बाब असते, प्रेम करणारे झाडांच्या खोडांवर नाव कोरतात, वृद्ध माणसं झाडाखाली बसून शांततेचा अनुभव घेतात. एवढंच नाही, तर अनेकांची शेवटची विश्रांतीसुद्धा झाडांच्या कुशीतच होते.
झाडं माणसाला शुद्ध प्राणवायू देतात. त्याच्या फांद्या, पाने, फळं, फुलं – सगळं काही कुणीतरी वापरतच असतं. आंबा, चिंच, बोरं, आवळा, नारळ यांसारख्या झाडांनी भारतात अनेकांच्या आयुष्याला पोषण दिलं आहे. त्यांच्या सावलीने रस्ते, शाळा, मंदिरे थंड ठेवली आहेत. झाडं आपल्याला काहीच मागत नाहीत, पण खूप काही देऊन जातात.
झाडाचं आभार मानणं – एक सहलीतली खऱ्या अर्थाने जीव वाचवणारी गोष्ट"
"एक झाड – वाचलेले २५ प्राण" एक झाड - पावसाळ्याच्या जंगलात वाचलेले प्राण"
पावसाळ्याच्या सुरुवातीची वेळ होती. हवेत गारवा, आकाशात ढगांची दाटी आणि वातावरणात एक वेगळीच ताजगी होती. गावातील २५ जणांचा एक ग्रुप, गावातले २५ मित्र एकमेकांचे खूप जवळचे. दरवर्षी एकत्र कुठे तरी सहलीसाठी जाणं हे त्यांचं ठरलेलं होतं. वर्षभर कामाच्या व्यापात गुरफटलेले होते, त्यांनी एक दिवस निसर्गाच्या कुशीत घालवण्याचं ठरवलं.
निसर्ग, हिरवळ, पाऊस आणि मित्र – या चार गोष्टींचा संगम त्यांच्या सहलीसाठी पुरेसा होता.ते सर्वजण एका खासगी बसने जंगलातील एका सुंदर, पण फारसं परिचित नसलेल्या ठिकाणी जायचे ठरवले. त्यांनी जे ठिकाण निवडलं होतं ते एका डोंगराळ भागात होतं – सभोवताली घनदाट झाडी, निसर्गाचे झरे, पक्ष्यांचे स्वर आणि मातीचा सुगंध याने नटलेले. रस्ता मात्र थोडासा कठीण होता – नागमोडी वळणांचा, अरुंद आणि एका बाजूला खोल दरी असलेला.प्रवासाची सुरुवात अत्यंत आनंदात झाली. गाणी, हसणं-खिदळणं, एकमेकांशी आठवणी शेअर करणं, मधून मधून ‘स्नॅक स्टॉप्स’ – सगळ्यांमध्ये उत्साह ओसंडून वाहत होता. जंगलात पोहोचल्यावर त्यांनी एक सुंदर दगडी चौथरा गाठला. झऱ्याच्या काठावर बसून पाय भिजवले, काही जणांनी फोटोग्राफी केली, काहींनी ध्यान लावलं. वेळ कसा गेला हे कळलंच नाही.
परतीची वेळ झाली, तसं वातावरणही जरा गडद होऊ लागलं. थोडं धुके पसरलं, रस्ता ओलसर झाला. बस परतीच्या दिशेने निघाली. अनेकजण दमल्यामुळे डुलक्या घेत होते. पण बसचालक मात्र एकटा लढत होता – थकवा, रस्ता आणि पावसाच्या हलक्या सरींशी.
तेवढ्यात एका तीव्र वळणावर चालकाच्या डोळ्यांवर झोपेची झापड आली. क्षणभरासाठी बसचा ताबा सुटला. बस दरीच्या दिशेने वळू लागली. लोकांच्या ओरडण्याचा आवाज, जागे होणाऱ्या प्रवाशांचा गोंधळ – सगळं काही एका क्षणात घडलं.आणि त्याच क्षणी एक उभं झाड – उंच, मजबूत आणि स्थिर – त्यांच्या मार्गात आलं. बस त्या झाडावर धडकली आणि झाडाने तिला थांबवलं. दरीच्या अगदी कडेला, मृत्यूच्या उंबरठ्यावर ती बस उभी राहिली.क्षणभर सगळं थांबल्यासारखं वाटलं. नंतर एका मागोमाग एक प्रवासी उतरू लागले.
कोणी झाडाकडे पाहून थरथरत होतं, कोणी डोळ्यांत पाणी आणून म्हणत होतं – “हे झाड नसतं ना...”त्यांनी त्या झाडाभोवती एकत्र उभं राहत कृतज्ञता व्यक्त केली. कोणीतरी म्हणालं, “आपण फक्त झाडं पाहतो – पण आज एक झाड देवासारखं समोर आलं!”त्या घटनेनंतर त्या झाडाचा एक पूजनीय भाव निर्माण झाला. परत आल्यानंतर सर्वांनी गावात झाडं लावण्याचा संकल्प केला. शाळांमध्ये या घटनेचा उल्लेख करण्यात आला. मुलांना शिकवण्यात आलं की, झाडं केवळ ऑक्सिजन देत नाहीत, ती आयुष्य वाचवतात.त्या जागेवर आजही एक स्मारक उभं आहे – त्यावर कोरलेले शब्द:"हे झाड आमच्यासाठी केवळ वनस्पती नव्हतं... ते आमचं जीवन होतं. झाडं लावा. झाडं जपा.
घरी परत आल्यावर त्या घटनेने गावात खळबळ उडवली. दुसऱ्या दिवशी वृत्तपत्रात त्या घटनेचा उल्लेख आला:
"झाडाने वाचवले २५ जीव – निसर्गाचा चमत्कार!"
त्या घटनेनंतर त्या ठिकाणी एक फलक लावण्यात आला, ज्यावर लिहिलं होतं –
"या झाडामुळे आम्ही वाचलो. झाड लावा, झाड जगवा!"
प्रत्येकाच्या मनात आता एक नवी जाणीव झाली होती – "निसर्ग केवळ सौंदर्याचा स्रोत नसून, तो जीवनाचा रक्षक देखील आहे." त्या घटनेनंतर प्रत्येकाने ठरवलं की आपण झाडं लावू, जपू, आणि निसर्गावर प्रेम करू.
या अनुभवाने त्यांची सहल केवळ आठवणीत राहणारी घटना ठरली नाही, तर आयुष्यभरासाठी शिकवण देणारी गोष्ट ठरली.
