"નથી લીધો રસ્તો, ન જાવું એ તરફ મારે,
છતાં દર વળાંકે સામે, એ જ રસ્તો આવે,
ખબર નથી પડતી પ્રારબ્ધે શો ખેલ રચ્યો છે!
નથી જોઈતી તોય મંઝિલ શોધતી મને આવે."
- મૃગતૃષ્ણા
પોર્શે પેરિસના રસ્તાઓ પર સરકતી રહી, અને સમય પોતાના વિચારોમાં ખોવાયેલો હતો. એફિલ ટાવરની જેમ જ એના મનમાં પણ પ્રશ્નો ઉંચા ને ઉંચા થઈ રહ્યા હતા. દાદુ, વ્યોમ રૉય, બાજુમાં બેસીને બહારના દ્રશ્યો નિહાળી રહ્યા હતા, પણ એમનું ધ્યાન સમયના ચહેરા પર વારંવાર છવાતી ગડમથલ પર જ હતું.
"આપણે પહોંચી ગયા," સૅમે ગાડી પાર્ક કરતાં કહ્યું. એમની સામે એક જુનવાણી, પથ્થરોથી બનેલું, શાંત દેખાતું ચર્ચ હતું. એનું સ્થાપત્ય ગોથિક શૈલીનું હતું, અને એની ઉંચી બારીઓ પર રંગીન કાચની કલાકૃતિઓ ધૂંધળી દેખાતી હતી. આસપાસ થોડી કબરો પણ હતી, જે પેરિસના ઇતિહાસની સાક્ષી પૂરતી હોય એમ શાંત ઉભી હતી. શિયાળાની સવારની ઠંડકમાં પણ એ જગ્યા એક અનોખી ગરિમા અને રહસ્યમયતા ઓઢીને બેઠી હતી.
"સુંદર છે," દાદુ ધીમેથી બોલ્યા, એમનો અવાજ ચર્ચના વાતાવરણ સાથે ભળી જતો હતો.
સૅમ શુટિંગ યુનિટ તરફ આગળ વધ્યો. પ્રોડક્શન મેનેજર, કેમેરામેન અને અન્ય સ્ટાફ સભ્યો પોતપોતાના કામમાં વ્યસ્ત હતા. સૅમ એક પ્રોફેશનલ મોડેલ હતો, અને એનો ચહેરો પેરિસના ફેશન જગતમાં જાણીતો હતો. એણે તરત જ પોતાનો પ્રોફેશનલ મિજાજ ધારણ કરી લીધો, પણ મનના કોઈક ખૂણે પેલો અવાજ અને સ્વપ્ન હજી પડઘાઈ રહ્યા હતા.
દાદુ એક બાજુ ખુરશી પર બેસીને આ બધું જોઈ રહ્યા. એમના માટે આ માહોલ નવો નહોતો, પણ આજે આ બાજુના ઐતિહાસિક ચર્ચની આભા એમને કોઈક અજાણી રીતે સ્પર્શી રહી હતી. એમણે ચર્ચના મુખ્ય દરવાજા તરફ જોયું, જાણે કોઈ જૂની સ્મૃતિ એમને બોલાવી રહી હોય.
શુટિંગ શરૂ થયું. સૅમ કેમેરા સામે પોતાની આગવી અદાથી પોઝ આપી રહ્યો હતો. મોંઘા, સ્ટાઇલિશ કપડાંમાં એ ખરેખર 'રૉય ડી લા'મૉર' લાગતો હતો. ડિરેક્ટરની સૂચનાઓનું પાલન કરતો એ ક્યારેક ગંભીર તો ક્યારેક હળવું સ્મિત વેરતો. પણ એના મનમાં એક અજંપો હતો. એણે બે-ત્રણ વાર આસપાસ નજર ફેરવી, જાણે કોઈ એને જોઈ રહ્યું હોય એવો ભાસ થયો.
"કટ! બ્રેક ટાઈમ," ડિરેક્ટરે જાહેરાત કરી. સૅમે રાહતનો શ્વાસ લીધો. એણે પાણીની બોટલ ઉપાડી અને યુનિટથી થોડો દૂર ચર્ચના પાછળના ભાગ તરફ ચાલવા માંડ્યું. ચર્ચમાં એણે નહોતું જવું. એને થોડી શાંતિ જોઈતી હતી અને એકાંત પણ.
ચર્ચની પાછળનો ભાગ પ્રમાણમાં ઓછો વ્યવસ્થિત હતો. જૂના, ઘસાઈ ગયેલા પથ્થરો, સુકાઈ ગયેલા વેલાઓ દિવાલો પર ચડેલા હતા. એક નાનકડો, લગભગ ભૂલાઈ ગયેલો દરવાજો હતો, જે કદાચ કોઈ જુના ભોંયરા કે કોઠાર તરફ જતો હશે. સૅમ એની તરફ અકારણ ખેંચાયો.
એણે દરવાજાને હળવેથી ધક્કો માર્યો. કાટ ખાધેલા મિજાગરાનો કર્કશ અવાજ શાંત વાતાવરણમાં ગુંજી ઉઠ્યો. અંદર અંધારું અને ભેજની સોડમ હતી. મોબાઈલની ફ્લેશલાઈટ ઓન કરી એણે અંદર નજર કરી. એ એક નાનકડી, સાંકડી ઓરડી જેવું હતું, જેમાં જૂના, તૂટેલા ફર્નિચર અને ધૂળ ખાતા પુસ્તકોના ઢગલા હતા.
"અહીં શું હોઈ શકે?" એ મનમાં બબડ્યો. એ પાછો ફરવા જતો હતો ત્યાં જ એની નજર એક ખૂણામાં પડેલી, ધાતુની જૂની પેટી પર પડી. એના પર ધૂળ અને કરોળિયાના જાળા બાઝેલા હતા. કુતૂહલવશ એણે પેટી ખોલવાનો પ્રયત્ન કર્યો. થોડી મથામણ પછી તાળું તૂટ્યું અને ઢાંકણું ખુલ્યું.
અંદર થોડા જૂના દસ્તાવેજો, એક સુકાયેલું ગુલાબ, અને એક નાનકડી, ચાંદીની ડબ્બી હતી. સૅમે ડબ્બી હાથમાં લીધી. એના પર કોઈક અજાણી ભાષામાં કોતરણી કરેલી હતી, અને વચ્ચે એક વિચિત્ર પ્રતીક હતું – એક સર્પ જે પોતાની પૂંછડી ગળી રહ્યો હોય (ઓરોબોરોસ). જેવો એણે એ પ્રતીકને સ્પર્શ કર્યો, એના શરીરમાં એક આછી ધ્રુજારી ફરી વળી. એને લાગ્યું જાણે એ જ રહસ્યમય અવાજ એના કાનમાં ગુંજ્યો, "શોધ મને... નજીક છે... તું નજીક છે..."
પણ આ વખતે અવાજમાં પહેલાં જેવી અકળામણ નહોતી, બલ્કે એક પ્રકારની તાકીદ અને... આશા હતી? સૅમનું હૃદય જોરથી ધડકવા માંડ્યું. એ પ્રતીક... એણે ક્યાંક જોયું હતું. હા, સ્વપ્નમાં! પેલો અવાજ જ્યારે એને પોકારતો હતો, ત્યારે એની આસપાસ આવું જ કોઈક ધૂંધળું પ્રતીક રચાયું હતું.
એણે ડબ્બી ખોલી. અંદર મખમલ પર એક નાનકડી, ઘસાઈ ગયેલી ચાવી પડી હતી. ચાવી સામાન્ય ઘરના તાળાની નહોતી લાગતી, કોઈક જુનવાણી તિજોરી કે ડ્રોઅરની હોય એવી હતી.
"આ શું છે?" એના મોંમાંથી આશ્ચર્ય સાથે શબ્દો સરી પડ્યા. આ કોઈ સામાન્ય શોધ નહોતી. આ સ્વપ્ન, આ અવાજ, અને હવે આ ડબ્બી, આ પ્રતીક, આ ચાવી... બધું કોઈક અદ્રશ્ય દોરથી જોડાયેલું લાગતું હતું.
એ જ સમયે, વ્યોમ રૉય એને શોધતા ત્યાં આવી પહોંચ્યા. "સૅમ, બેટા ક્યાં છે તું? બ્રેક પૂરો થવા આવ્યો." એમણે સૅમને પેટી પાસે બેઠેલો જોયો, એના હાથમાં પેલી ચાંદીની ડબ્બી હતી અને ચહેરા પર ગહન વિચારો.
"દાદુ..." સૅમનો અવાજ થોડો ધ્રુજતો હતો. એણે શું કહેવું એ સમજાતું નહોતું.
વ્યોમ રૉયે એ ડબ્બી જોઈ, અને પછી એ પ્રતીક. એમની આંખોમાં એક ક્ષણ માટે આશ્ચર્ય અને પછી ઊંડી ચિંતાની રેખાઓ ઉપસી આવી. "આ... આ તને ક્યાંથી મળ્યું?" એમનો અવાજ ભારે થઈ ગયો હતો.
"આ જૂની ઓરડીમાંથી, દાદુ. આ પ્રતીક... મેં સ્વપ્નમાં જોયું છે." સૅમે કહ્યું, એનો અવાજ હજી પણ અવિશ્વાસથી ભરેલો હતો.
વ્યોમ રૉયે ઊંડો શ્વાસ લીધો. "મેં કહ્યું હતું ને, બેટા... નિયતિએ નિયત કરેલું થઈને જ રહે છે. આ પ્રતીક... આ રૉય પરિવાર સાથે જોડાયેલું છે. એક જૂનું રહસ્ય... એક અધૂરી શોધ."
"રૉય પરિવાર? આપણો પરિવાર?" સૅમના આશ્ચર્યનો પાર નહોતો. "પણ તમે ક્યારેય આ વિશે..."
"કેટલીક વાતો ભૂતકાળમાં દફન રહે એ જ સારું હોય છે, દીકરા. પણ લાગે છે કે ભૂતકાળ તારો પીછો છોડવા તૈયાર નથી." દાદુએ સૅમના ખભા પર હાથ મુક્યો. "આ ચાવી... એ કોઈક દરવાજો ખોલશે. સવાલ એ છે કે, શું તું એ દરવાજા પાછળ શું છે એ જાણવા તૈયાર છે?"
સૅમ મૂંઝાઈ ગયો. થોડી ક્ષણો પહેલાં સુધી એ આ બધાથી ભાગી રહ્યો હતો, આ સ્વપ્નને, આ અવાજને અવગણી રહ્યો હતો. પણ હવે, આ નક્કર પુરાવા એના હાથમાં હતા. પેલો અવાજ હવે માત્ર સ્વપ્ન નહોતો, એ વાસ્તવિકતાની નજીક સરકી રહ્યો હતો.
"મને નથી ખબર, દાદુ. મને કંઈ સમજાતું નથી," સૅમે નિસાસો નાખ્યો.
"સમય બધું સમજાવી દેશે," દાદુએ શાંતિથી કહ્યું. "પણ એક વાત યાદ રાખજે, જે પણ માર્ગ તું પસંદ કરીશ, હું તારી સાથે છું."
ડિરેક્ટરનો અવાજ આવ્યો, "સૅમ! શૉટ રેડી છે!"
સૅમે પેલી ડબ્બી અને ચાવી પોતાના જેકેટના અંદરના ખિસ્સામાં સરકાવી અને દાદુ સાથે શુટિંગ સ્પોટ તરફ ચાલવા માંડ્યું.
(ક્રમશઃ)
