फक्त साखर दाखवायची असते…
(एक छोटी वाटी साखर… आणि मनाचा पूर्ण भर.)
आईच्या हातातली छोटी वाटी बघत मी स्तब्ध उभा होतो.
एका हातात पेढ्यांचा बॉक्स, दुसऱ्या हातात जॉइनिंग लेटर आणि मनात फुललेली अपेक्षा — की आता आई आपलं आनंद व्यक्त करेल,आनंदाने पेढे वाटेल, देवापुढं हार घालेल…
पण ती शांतपणे उठली. देवघरात गेली. ओट्यावरून एक लहानशी नैवेद्याची वाटी उचलली. डब्यातून दोन चमचे साखर काढली, आणि देवासमोर त्या साखरेचा तळहातभर चंद्रकला दाखवत म्हणाली —
"हे बघ देवा, माझ्या रोहनला नोकरी लागली."देवा समोर तिने हात जोडले. दोन मिनिट. स्तब्ध उभे होते.
ना घंटा, ना हार, ना दिवा, ना पेढा.
साखर… फक्त साखर.
माझं मन थोडंसं गोंधळलं.
"आई, तू फक्त साखर दाखवलीस?"
हो! देवाच्या कृपेमुळेच सगळं झालं, म्हणून ही साखर ठेवलीय…!” नंतर तिने माझ्या हातातला पेढ्याचा. डब्बा घेऊन तरी देवा समोर ठेवला.
साखर म्हणजे प्रसाद नव्हता — तो एक भाव होता. कृतज्ञतेचा. देवाशी असलेल्या नात्याचा. घरातल्या बारीकसारीक आनंदाचे कलेक्शन देवाच्या खात्यात जमा करून ठेवायचं, अशी परंपरा होती.
आई हसली. तिचं ते हसू म्हणजे सगळ्या पुरातन सवयींचं गूढ होतं.
"हो गड्या, आमचं असंच चालायचं." देवाला साखर ठेवायची.
मला तर आमचं गावातलं जुनं घर आठवलं. लहानपणीचं घर.
तिथं सकाळ असो वा संध्या, घरात एक प्रथा होती.
आणंदाचा क्षण कोणताही असो — ,कुटुंबात नविन पाहून आलं,चुलत भावाचं लग्न ठरलं, एखाद्याला कॉलेजात ऍडमिशन मिळाली — त्या प्रत्येक आनंदाच्या क्षणाला देवासमोर वाटीत साखर दाखवली जायची.घरात नविन वस्तू आली तरी. बाबांच्या प्रमोशन झालं. नात्यात कोणाचं लग्न ठरलं. देवासमोर साखर ठेवायची प्रथा होतीस. म्हणजे ही पूर्वी काळापासूनच आहे.
. मग क्षण आनंदाचा कोणताही असो.
साखर ठेवायची, हात जोडायचे, आणि म्हणायचं —
"हे बघ देवा, हे तुझ्यामुळेच झालं."
किती साधं ना?
तेव्हा सोशल मीडियाचा फोटो नसायचा, पण त्या एका साखरेच्या वाटीत त्या घराचा सगळा आनंद ओतलेला असायचा.
तेव्हा काहीही मोठं लागायचं नाही, ना हार, ना झगमगाट.
मला आठवतोय आजी ला मी एकदा विचारलं होतं —
"आज्जी, तुला देवाकडे काही मागायचं नाही का?"
ती हसून म्हणाली होती,
"बाळा, मागायचं काय? देव आपल्याला काय देतो, त्यावर ‘धन्यवाद’ सांगायचं असतं. आणि तीच साखर दाखवणं म्हणजे ‘मन:पूर्वक धन्यवाद’."
हळूहळू काळ बदलला.
आता आनंदाचे क्षण ‘स्टेटस अपडेट’ होतात. साखरेऐवजी स्क्रीनशॉट पाठवले जातात. देवासमोर वाटीत साखर नाही ठेवली, तरी ‘#blessed’ लिहिलं जातं.
पण आईचं मात्र अजूनही तेच.
ती ना बदलली, ना विसरली.
ताईला पहिलं मूल झालं तेव्हा, आईने देवासमोर फक्त साखर दाखवली.
शेजाऱ्यांनी विचारलं, "अहो, पेढे नाही वाटले?"
आईचं उत्तर होतं, "देवाशी वाटलेत. बाकी तुम्हाला येताना गरम पुरणपोळी देईन."
मी एकदा विचारलं, "आई, तू अजूनसुद्धा साखर दाखवतेस?"
ती म्हणाली, "हो. कारण त्यात अभिमान नाही, आकस नाही. साखर म्हणजे गोडवा. आणि गोडवा जितका देवाशी शेअर कराल, तितका आयुष्य गोड राहतं."
त्या दिवशी मला वाटलं — ही प्रथा फार मोठी आहे.
ती फक्त धार्मिक नाही, ती एक भावनिक साखरगाठ आहे — देवाशी, स्वतःशी, आणि आपल्या माणसांशी.
आज मी शहरात राहतो. कॉर्पोरेट जगात काम करतो. प्रेझेंटेशन, डेटा, चार्ट्स, रिपोर्ट्स या सगळ्यात गूंतून गेलोय.
आनंदाचे क्षण आता इन्स्टंट होतात.
"बाबा, प्रमोशन मिळालं!"
"आई, लंडनला ट्रेनिंग आहे!"
"ताई, नवीन गाडी घेतली!"
… आणि लगेच इंस्टाग्रामवर फोटो, व्हाट्सअ‍ॅप स्टेटस.
पण त्यात ती साखर हरवली आहे.
म्हणून आज मी घरी आलो — जॉइनिंग लेटर घेऊन.
आईच्या हातात तो बॉक्स दिला. पण तिने पेढ्यांच्या ऐवजी साखरेची वाटी घेतली. देवासमोर फक्त ती दाखवली.
माझ्या डोळ्यांत पाणी आलं.
कारण मला कळलं, या दोन चमच्यांमध्ये आईच्या मनातली सगळी प्रार्थना, सगळा आशीर्वाद, सगळा विश्वास भरलेला होता.
त्या रात्री मी आईला विचारलं,
"आई, तू नेहमी अशीच साखर दाखवशील का?"
आई म्हणाली,
"हो, आणि उद्या तू शहरात नोकरीला गेलास, तरी रोज तुझ्यासाठी साखर दाखवेन.
देव समोर काय ठेवावं लागतं माहितीये?
फक्त दोन गोष्टी — मनापासूनची साखर, आणि मन भरलेली कृतज्ञता."
मी मनात ठरवलं —
जग कितीही बदलो, स्टोरी कितीही अपडेट होवो, पुढच्या वेळी एखादा आनंदाचा क्षण आला,
मी देवाला साखर दाखवायला विसरणार नाही.
सौ तृप्ती देव 🙏🏽
भिलाई छत्तीसगड
साखर दाखवणं म्हणजे उत्सव नव्हे, तो एक नम्रतेचा स्वीकार आहे.
आपल्याकडून काही झालं नाही, "हे तुझ्यामुळेच झालं रे देवा…" असं म्हणण्याचं साधं पण मोठं रूप म्हणजे ही छोट्या वाटीभर साखर.
मग दाखवताना तुम्ही देवाला साखर.? की तुम्ही पण विसरलात.
फार छोटीशी गोष्ट आहे संपूर्ण कुटुंबांच्या आनंदाला जोडून ठेवली असते.
१
