(टीप: ही कथा काल्पनिक आहे, पण वास्तव जीवनातून प्रेरणा घेऊन लिहिली आहे.)
---
पुण्यातल्या एका मध्यमवर्गीय कुटुंबात जन्मलेली अन्वी देशमुख ही अत्यंत अभ्यासू, आनंदी आणि स्वप्नाळू मुलगी. वडील सरकारी नोकरीत, आई गृहिणी, आणि धाकटा भाऊ अजून शिकत होता. लहानपणापासूनच अन्वीचं एक स्वप्न होतं – डॉक्टर होण्याचं. गावाकडच्या लोकांना मदत करणं, गरीबांसाठी उपचार मोफत करणं, अशी तिची ध्येयं होती.
१२वीत ती शाळेत अव्वल आली होती. मेडिकल CET चा अभ्यास सुरु होता. ती सकाळी लायब्ररीत बसायची, दुपारी क्लासेस आणि रात्री उशिरापर्यंत अभ्यास. सगळे म्हणायचे, "ही मुलगी नक्की डॉक्टर होणार."
पण तिच्या जीवनातला काळा दिवस आला —
---
अन्वीच्या कॉलेजमध्ये तिच्या सोबत शिकणारा राहुल नावाचा मुलगा तिला खूप दिवसांपासून मागे लागत होता. सुरुवातीला ती दुर्लक्ष करायची. पण तो तिच्या ‘नाही’ ला कधीच स्वीकारायला तयार नव्हता. "मी तुझ्यावर प्रेम करतो" म्हणत तो तिला त्रास द्यायचा. अन्वीने त्याला स्पष्ट शब्दात नकार दिला.
एका दिवशी तिने त्याच्याविरुद्ध तक्रार करण्याचं ठरवलं. पण राहुलच्या मनात सूडाची आग पेटली.
त्याने आपल्या मित्रांच्या मदतीने एक भयानक कट रचला — ॲसिड हल्ला.
---
जुलै महिन्याची पावसाळी सकाळ. अन्वी नेहमीप्रमाणे कॉलेजला जात होती. अचानक मागून कोणीतरी ओरडलं, "तुझ्या सौंदर्याचा गर्व आहे ना तुला?"
क्षणात एक बाटली तिच्या चेहऱ्यावर फेकली गेली.
आणि ती किंचाळत रस्त्यावर कोसळली.
पाऊस पडत होता, पण तिच्या अंगावर पडणारे थेंब थंड नव्हते – ते जळजळीत आम्लासारखे भासत होते. खरं तर ते आम्लच होतं! तिचा चेहरा, मान, हात – सगळं जळत होतं. लोक जमले, कुणी पाणी टाकलं, कुणी रुग्णालयात नेलं.
त्या क्षणी अन्वीला वाटलं – "आता माझं आयुष्य संपलं."
---
अन्वी ३ आठवडे आयसीयूमध्ये होती. चेहऱ्यावर खोल जखमा, डोळ्याला इजा, ओठ जळालेले. डॉक्टरांनी ५ शस्त्रक्रिया केल्या. आई-बाबा दररोज तिच्या पलंगाजवळ बसून रडायचे.
आईचं हृदय पिळवटून निघालं होतं. ती म्हणायची,
"देवा, माझ्या मुलीवर असं का झालं?"
अन्वी आरशात स्वतःकडे बघू शकत नव्हती. ती म्हणायची,
"माझा चेहरा आता कुणाला दिसणार नाही. मी डॉक्टर होण्याचं स्वप्न पाहिलं होतं, पण आता लोक मला बघायलाही घाबरतील."
कधीकधी तिला वाटायचं – "मरणं बरं होतं."
---
पण तिच्या आयुष्यातले दोन लोक हार मानायला तयार नव्हते – तिचे बाबा आणि तिचा भाऊ.
बाबांनी तिच्या हातात हात ठेवून सांगितलं,
"अन्वी, चेहरा जळला म्हणून आयुष्य जळत नाही. तुझ्या आतली आग अजूनही जिवंत आहे. तू डॉक्टर नसलास तरीही इतरांचं आयुष्य उजळवू शकतेस."
भाऊ रोज हॉस्पिटलमध्ये येऊन तिच्यासाठी कविता लिहायचा, छोट्या छोट्या गोष्टी करून तिला हसवायचा.
हळूहळू अन्वीने ठरवलं –
"मी जगणार. मी स्वतःला हरवू देणार नाही."
---
शाळा-कॉलेजचे मित्रांपैकी काहींनी तिला टाळायला सुरुवात केली. कोणी म्हणाले –
"बघू नकोस तिच्याकडे, खूप भयंकर दिसते."
हे शब्द तिच्या हृदयाला घाव घालत होते.
पण तिने ठरवलं – "माझं सौंदर्य चेहऱ्यावर नाही, माझ्या ध्येयात आहे."
तिने समाजशास्त्र विषय घेऊन पुढे शिक्षण सुरू ठेवलं. अभ्यासात ती पुन्हा चमकली. शिक्षकांनीही तिचं कौतुक केलं.
---
अन्वीने आपला वेदना अनुभव इतरांसाठी शक्तीत बदलायचा निर्णय घेतला.
तिने "सूर्यकिरण" नावाचा NGO सुरू केला – ॲसिड अटॅक पीडित महिलांसाठी.
ती त्यांना कायदेशीर मदत मिळवून द्यायची.
मानसोपचार, शस्त्रक्रिया यासाठी निधी जमवायची.
त्यांच्या आत्मविश्वासासाठी कार्यशाळा घ्यायची.
हळूहळू तिचं नाव वृत्तपत्रात, टीव्हीवर येऊ लागलं. लोक म्हणू लागले,
"अन्वीचं सौंदर्य तिच्या चेहऱ्यात नाही, तिच्या कामात आहे."
---
एका परिषदेत तिची भेट अभय नावाच्या तरुणाशी झाली. तो समाजसेवक होता.
सुरुवातीला अन्वी संकोचली – "तो मला वेगळ्या नजरेने पाहील का?"
पण अभय म्हणाला –
"अन्वी, तू बाहेरून जळलेली नाहीस, तू आतून उजळलेली आहेस."
त्यांची मैत्री झाली, आणि ती हळूहळू प्रेमात बदलली. अभयने तिच्यासोबत जीवन व्यतीत करण्याचा निर्णय घेतला.
लग्नाच्या दिवशी समाजाने एक वेगळं दृश्य पाहिलं – चेहरा जखमी असला तरी डोळ्यांत तेज आणि हृदयात प्रेम असलेली मुलगी, आणि तिला स्वीकारणारा जोडीदार.
---
काही वर्षांनी अन्वीचं नाव आंतरराष्ट्रीय स्तरावर पोहोचलं.
तिला महिलांसाठी केलेल्या कार्याबद्दल पुरस्कार मिळाले.
शेकडो ॲसिड अटॅक पीडित महिलांना तिने नवं जीवन दिलं.
एका मुलाखतीत तिला विचारलं,
"तुझ्या चेहऱ्याने तुला आयुष्यभर दु:ख दिलं, तरी तू कशी हसतेस?"
अन्वीचं उत्तर होतं –
"चेहरा जळला तरी मन जळायला नको. ज्याने आपल्याला हरवलं, त्यालाच आपला विजय दाखवणं हाच खरा बदला आहे."
---
अन्वीची कहाणी आज हजारो महिलांना प्रेरणा देते.
ती सांगते –
सौंदर्य बाहेरचं नसतं, ते आपल्यातल्या आत्मविश्वासात असतं.
आयुष्यात कितीही अंधार पडला तरी आशेचा किरण शोधणं आपल्याच हातात असतं.
आपला चेहरा जळू शकतो, पण आपली स्वप्नं आणि आत्मा कोणीही जाळू शकत नाही.
