પુસ્તકનું રહસ્ય
પ્રકરણ ૪: તર્કનો અંત અને રહસ્યનું ગૂંથણ
કૌશલની વાત સાંભળીને આરવનું મગજ ધમધમવા લાગ્યું. તે ખુરશી પર જડવત્ બેસી રહ્યો. કૌશલ, તેના બાળપણનો મિત્ર, જેની વાત પર તે આંખ બંધ કરીને વિશ્વાસ કરતો, તે આજે તેને સદંતર ખોટો સાબિત કરી રહ્યો હતો.
લાયબ્રેરી નો જૂનો વિભાગ. હવે અહીં સાંજનો ધૂંધળો પ્રકાશ છવાઈ ગયો હતો. બહારની બારીઓમાંથી આછો નારંગી રંગનો પ્રકાશ અંદર આવતો હતો, જેણે પુસ્તકોની જૂની છાજલીઓના લાકડાને વધુ ઘેરો રંગ આપ્યો હતો. હવામાં રહેલી ધૂળના કણો પ્રકાશના કિરણોમાં ચમકી રહ્યા હતા, અને આખા વાતાવરણમાં એક વિચિત્ર, અવાસ્તવિક શાંતિ છવાયેલી હતી. જે કોઈ અજાણી ઘટના બનવાની છે તેવું જણાવતી હતી. આરવના કપાળ પર પરસેવાના ટીપાં જામી ગયા. તેનું હૃદય ધમણીમાંથી બહાર નીકળી જશે એટલી ઝડપથી ધબકી રહ્યું હતું. કૌશલના શબ્દો હથોડીની જેમ તેના મન પર પ્રહાર કરી રહ્યા હતા: 'અહીં કોઈ છોકરી નહોતી... તું એકલો જ ગણગણાટ કરતો હતો.' આ ક્ષણે આરવને સમજાયું કે તેનો સંઘર્ષ હવે બાહ્ય દુનિયા સાથે નહીં, પણ તેની પોતાની માનસિક સ્થિરતા સાથેનો હતો. આરવનું મગજ ઘૂમી રહ્યું હતું.
આરવની આંખોમાં તર્ક અને અનુભવનો ભયંકર સંઘર્ષ દેખાતો હતો. જો કૌશલ સાચો હોય, તો આરવની માનસિકતા ખોરવાઈ ગઈ હતી. જો આરવ સાચો હોય, તો વાસ્તવિકતાના નિયમો ખોટા હતા.
આરવે 'વિસ્મૃતિ' પુસ્તકને જોયું. તેની ચામડાની બાંધણી પર સમયની કરચલીઓ હતી. તેણે તેને બંધ કર્યું.
"કૌશલ," આરવે ગળામાંથી માંડ અવાજ કાઢ્યો, "હું તને ખોટું નથી કહી રહ્યો. તે છોકરી અહીં હતી. તેના અવાજની મધુરતા, તેની આંખોનું રહસ્ય, બધું જ એટલું સ્પષ્ટ હતું કે તે કલ્પના ન હોઈ શકે."
કૌશલ, જે હજી પણ હકીકતમાં માનતો હતો, તેણે શાંતિથી જવાબ આપ્યો, "જો તું આટલો નિશ્ચિત હોય, તો તું આ પુસ્તકને થોડા દિવસ માટે મૂકી દે. તારું મગજ શાંત થશે, પછી જોજે કે તને તે છોકરી યાદ આવે છે કે તે ફક્ત એક ભ્રમણા હતી."
આરવને કૌશલ પર ગુસ્સો આવ્યો નહીં, પણ દયા આવી. કૌશલ પોતાની તાર્કિક દુનિયામાં બંધ હતો. તે એવા સત્યને સ્વીકારી શકે તેમ નહોતો, જે વિજ્ઞાનના નિયમો તોડતું હોય.
કૌશલના ગયા પછી, આરવે ઊંડો શ્વાસ લીધો અને એકલું મહેસૂસ કર્યું. તેને લાગ્યું કે તે દુનિયાથી કપાઈ ગયો છે. હવે તે ફક્ત 'વિસ્મૃતિ' અને છાયાની ચેતવણી પર જ વિશ્વાસ કરી શકતો હતો.
તેણે ફરીથી છોકરીની વાત યાદ કરી. "એની પાછળની લિપિનું રહસ્ય જાણવા માટે, તમારે એક વસ્તુનો ત્યાગ કરવો પડશે."
'ત્યાગ.' આ શબ્દ આરવના મગજમાં ઘર કરી ગયો. તેણે ફરીથી પુસ્તક ખોલ્યું. તે સીધો એ પાના પર ગયો જ્યાં અજ્ઞાત લિપિ હતી.
...કિંમત તો તારે જ ચૂકવવી પડશે. કિંમત તારો તર્ક, તારા સંબંધો અને અંતે... તારું સ્વયં હશે.
આરવની આંખો સ્થિર થઈ ગઈ. જો તે છોકરી માત્ર ભ્રમ હતી, તો તેણે 'ત્યાગ' વિશે કેમ વાત કરી? અને આ પુસ્તકના ગુપ્ત લખાણમાં પણ એ જ શબ્દનો ઉલ્લેખ કેમ છે?
તાર્કિક રીતે (જે હવે આરવનું પ્રથમ રક્ષણ નહોતું), બંને કડીઓ જોડાતી હતી.
સંભાવના ૧: છોકરી એ આરવની ચેતનાનો ભાગ છે.
જો તે આરવની ચેતનાનો ભાગ હોય, તો તે પુસ્તક વાંચવાથી ઉત્પન્ન થઈ છે, અને પુસ્તકના રહસ્યો જાણે છે. તેનો હેતુ આરવને ચેતવવાનો છે, કારણ કે ચેતના જાણે છે કે તે 'વિનાશક' છે.
સંભાવના ૨: છોકરી એક સમાંતર વાસ્તવિકતામાંથી છે.
જો તે કોઈ અન્ય વાસ્તવિકતામાંથી હોય, તો તે પુસ્તકનો ઉપયોગ કરનાર ભૂતકાળની વ્યક્તિ છે, જેણે ત્યાગ કર્યો છે અને હવે માત્ર એવા લોકોને જ દેખાય છે જે 'વિસ્મૃતિ'ના ચક્રમાં પ્રવેશ્યા છે.
આરવને બીજી સંભાવના વધુ ડરામણી લાગી, પણ તેમાં એક અકથ્ય સત્ય છુપાયેલું હતું.
તેણે નિર્ણય લીધો. હવે તર્કનો કોઈ અર્થ નહોતો. જો આ પુસ્તક કાળની શક્તિ ધરાવતું હોય, તો તે તેના જીવનનો સૌથી મોટો પડકાર હતો.
આરવે નક્કી કર્યું કે તે હવે તર્ક નહીં, પણ અનુભૂતિના માર્ગે ચાલશે. તે છોકરીની ચેતવણીને અવગણીને, પુસ્તકના રહસ્યોને ઉકેલવા માટે તૈયાર હતો.
તેણે પુસ્તકની અજ્ઞાત લિપિ પર પોતાનો હાથ મૂક્યો.
એ જ ક્ષણે, લાઇબ્રેરીના મુખ્ય દરવાજા પર ફરીથી 'છાયા'ની આકૃતિનો એક ઝાંખો પડછાયો દેખાયો, જે આરવને જ જોઈ રહ્યો હતો. તેના ચહેરા પર હવે કોઈ મધુરતા નહોતી, ફક્ત એક ઊંડી પીડા હતી. જાણે તે આરવની અંતિમ ઘડીની રાહ જોતી હોય.
આરવે તે પડછાયાને જોયો, પણ તેનું ધ્યાન હટાવ્યું નહીં. તે હવે પ્રથમ ત્યાગ માટે તૈયાર હતો: તર્કનો ત્યાગ.
અચાનક, લાઇબ્રેરીના ખૂણામાં મૂકેલી જૂની ઘડિયાળમાં મોટો કાંટો તૂટવાનો અવાજ આવ્યો. સમય જાણે થંભી ગયો. આરવની આંખો બંધ થઈ ગઈ, અને તેના મગજમાંથી વર્ષોનું સંચિત જ્ઞાન, બધા નિયમો અને સિદ્ધાંતો – હળવાશ બનીને ઓગળી ગયા. હવે આરવ ફક્ત સત્યની શોધ માટે જીવતો હતો.
તેણે આંખો ખોલી. આસપાસનું વાતાવરણ વધુ શાંત હતું. આરવનું મન પણ શાંત હતું. કૌશલ અને તેની તાર્કિક દુનિયા હવે તેના માટે અર્થહીન બની ગયા હતા. તે હવે 'વિસ્મૃતિ'ના ચક્રમાં સત્તાવાર રીતે પ્રવેશ કરી ચૂક્યો હતો.
