અવિરત તારા નામે…
(એક નિર્ભય અપૂર્વ પ્રેમની મૌન યાત્રા)
સાગર પ્રથમ વખત કોલેજ આવ્યો ત્યારે તેનું મન થોડું ઉલઝાયેલું હતું. નવાં મિત્રો, અજાણ્યો વાતાવરણ, અને આત્મવિશ્વાસથી ભરેલો એક નવો અધ્યાય. પણ એના પ્રથમ દિવસે જ, જ્યારે તે ક્લાસરૂમમાં પ્રવેશ્યો, ત્યાં એક મૌન ઝબકતો પળ થયો — કદાચ જગતના કોઈ અજાણ્યા મુહૂર્તમાં, કંઈક વર્તાયું. એક બેચ પર બેસેલી રહી — એ. રૂપલ.
એ ખૂબ બોલતી ન હતી, પણ એની આંખો ખૂબ કંઈક બોલતી હતી. સઘળાં ધોરણથી જુદી લાગતી એ છોકરીની સ્મિતમાં એવી શાંતિ હતી કે, એ ચહેરો નજર સામે માત્ર ક્ષણો માટે રહ્યો હોવા છતાં, દિવસભર સ્મરણમાં રહ્યો. એ લાગણી ન તો હૃદયની ધબકન જેવી હતી કે ન તો કોઈ તીવ્ર પાગલપણું. એ તો જેમ વહેલું ભોર હોય, જે સતત આવીને શાંતપણે આજુબાજુ સત્ય બની જાય. એ ક્ષણથી જ સાગર માટે રૂપલ માત્ર કોઈ ક્લાસમેટ નહોતી — એ જીવનના એવા અધ્યાયનું શીર્ષક બની ગઈ હતી જેને તે હજુ સુધી લખવાનું શરૂ કર્યું નહોતું.
દરરોજના દિવસોમાં તે પુસ્તકાલય તરફ જતી વખતે એણે એને દૂરથી જોવાનું શરૂ કર્યું. સાગર કદી ખુલ્લેઆમ તો એના નજીક જતો નહીં. કદાચ તેને એ જ લાગતું હતું કે એવી પવિત્ર લાગણીમાં કોઈ અવાજ પડે તો એની નિર્મળતા ખોવાઈ જાય. એટલેકે એ પ્રેમ નહોતો, કે ભય નહોતો — એ તો એક અનામિક સંબંધ હતો, શબ્દો વગર પણ ઊંડે બંધાયેલો.
સાગરે એના મિત્રો સુધી કદી આ વાત ન પોહંચવા દીધી. એ દરરોજ એના દિવસના ૨-૩ મિનિટ રૂપરેખિત પળોને હૃદયમાં વારંવાર જીવતો. ક્યારેક એ કલ્પનામાં ગીત લખતો, જે તેના મનની ભાવના રૂપલ સુધી પણ પહોંચી જાય એવી આશા રાખતો. પણ હકીકતમાં કદી કંઈ નહોતું કહ્યું. આવું લાગતું કે કહી દીધું તો કંઈ તૂટી જશે — કદાચ એ પवિત્ર મૌન જ.
કોલેજના ત્રણ વર્ષ પલભર જેમ પસાર થઈ ગયા. અંતિમ દિવસ, જ્યારે બધા છેલ્લી વખત મળ્યા, ફોટા લીધા, મિત્રો સાથે ભવિષ્યના સપનાઓ વહેંચ્યા — ત્યારે પણ સાગર એના હૈયાની વાત રૂપલ સુધી લાવી શક્યો નહોતો. રૂપલ પણ જતા સમયે, એ જ ભોળું સ્મિત લઈને કહેલું — "સાગર, તારા ગીતો સાંભળવા નો મન છે, એક દિવસ નહીં ભૂલું." એ આશ્વાસન હતું કે નહીં, તે સાગરને સમજાતું નહોતું.
અને પછી… જીવન બધાને પોતપોતાના માર્ગે લઇ ગયું.
**
સાગર માટે કલા એ ધબકતું જીવન બની ગયું. સંગીત એ શ્વાસ બની ગયો. તે એક સૂર વિહાંગની જેમ નગર-નગર, રાજ્ય-રાજ્ય ફરતો રહ્યો, ગીતો લખતો રહ્યો, ગાતો રહ્યો. પણ એની દરેક રચના પાછળ એક છબી હતી — એ અદ્રશ્ય સ્ત્રી છબી, જે ગીતોમાં તો હતી, પણ નામે નહોતી. એ છબીની આંખો શાંત હતી, અવાજ ભોળો હતો અને સ્મિત એ રાત્રિના ધૂંધળા તારા જેવું ઝીલમીલતું.
સમય વધતો ગયો. વર્ષો વીતી ગયા. સાગર હવે લોકપ્રિય નામ બની ચૂક્યો હતો. ટેલિવિઝન, રેડિયો, યૂટ્યુબ – બધે એના ગીતોની ચર્ચા હતી. પણ એ જાણતો હતો કે એની સૌથી ખૂબસૂરત રચનાઓ એ હતી જે ક્યારેય રિલીઝ પણ નહોતી થઈ. જે એ રોજ internally, આંતરિક રીતે, માત્ર એક વ્યક્તિ માટે જ ગાય છે.
એવી એક સાંજ. હૈદરાબાદની સંગીતસભા. ઊંચા મંચ પરથી સાગર રિયાઝ કરી રહ્યો હતો. પાછળ સવારથી સેટિંગ, સાઉન્ડચેક, ઇન્ટરવ્યુઝ ચાલી રહ્યા હતા. અચાનક પાંજરા પલટાવતો અવાજ સંભળાયો — “હાય...?”
એ અવાજ... જાણે વર્ષોથી સાંભળ્યા વગર પણ ઓળખી શકાતો. સાગરે નજર ફેરવી. ઊભી હતી – રૂપલ. હવે થોડું વય વધારો થયો હતો. આંખોમાં એક સમજદારી હતી, જીવનનાં વિવિધ પડાવોથી પસાર થઈ ગયેલા માણસ જેવી ઊંડાણ હતી. પણ એ હાસ્ય... એ હજુ પણ એ જ હતું – ભોળું અને શાંત.
સાંભળ્યું કે તે હવે બે બાળકોની મા છે, પોતે શિક્ષણ ક્ષેત્રે સક્રિય છે, જીવનમાં સ્થિર અને સફળ છે. થોડા શબ્દોમાં ઘણું બધું કહેવાઈ ગયું. કોઈએ "ત્યાં શું લાગ્યું હતું?" પુછ્યું નહીં. કોઈએ "એ દિવસે કેમ નહિ કહેલું?" પૂછ્યું નહીં. પણ બંને જાણતા હતા — કે એ પળ, એ દિવસો, એ કથા... બધું જીવ્યું હતું. માત્ર શબ્દ વગર.
રૂપલે હળવેથી કહ્યું:
“મને હંમેશા લાગતું કે તારા ગીતોમાં કોઇ એવી છબી છે જેને તું કદી નામ આપતું નથી... આજે એવું લાગે છે કે એ હું જ છું.”
સાગર ખાલી સ્મિત આપી શક્યો.
તેના મનમાં તો પહેલેથી શબ્દો બની રહ્યાં હતાં:
“અને આજે એ નામ મળી ગયું છે — રૂપલ.”
**
સમય ઘણું આગળ વધી ગયું હતું. હવે એ પ્રેમનો સમય નહોતો. હવે neither દાવો નહોતો, ને રદિ પણ નહોતું. હવે એ સંબંધ શબ્દોથી આગળ વધી ગયો હતો — એક એવી સ્તરે જ્યાં ભાવનાઓ જ આધાર છે.
રોજની જેમ આજે પણ સાગર સંગીત મંચ પર ઊભો હતો. એક ગીત શરૂ થવાનું હતું. પણ હવે એના દરેક અંતરાનાં અંતે થોડું વધુ સૂર પડે છે, થોડું વધુ સંવેદન પેસાય છે, અને પછી એ ગીત પૂર્ણ થાય છે એવી પંક્તિથી જે હવે એક મૌન સંકેત બની ગઈ છે:
“રૂપલ, તને કહ્યા વગર જ, જીવનભર તને યાદ કરી ને ગીત ગાયા છે...”
એટલે જ કવિ કહે છે કે
પ્રથમ નજરે જે તરબતર થયું,
એ કશું કહ્યાં વિના ગીત બની ગયું.
નથી નામ, નથી દાવો કે સંબંધનો તાર,
પણ દિલે ઊગેલું શાંત પ્રેમભર્યું પાઘાર.
એ આંખો જેવી શાંતિ કદી જોઈ નહોતી,
એ પળમાં જીવતાની નવી જ રચના થઈ હતી.
રોજ રસ્તામાં ઝલકતું એ નાનું હસવું,
દિલના પાનાં પર થતું ગીતોનું વરસાદ જેવી વરસાદ વરસવું.
બોલી શક્યું ન કંઈ, મન તો રટતું રહ્યું,
શબ્દો ગળે અટવાયાં, મૌનના આશય સમજાતાં રહ્યાં.
એ તૂટે નહીં એ નિર્મળ સંબંધ,
એજ ડર હતો — એજ સ્નેહભર્યો બંધ.
વર્ષો વીતી ગયા, દિવસો ઝર્યા,
સ્મૃતિઓનાં દીવો અંતરમાં ભર્યા.
એ એક અવાજ ફરી સાંભળ્યો – “હાય?”
અને દિલએ કહ્યું – એ પાછી આવી ગઈ એવી લાગણી આવી જાય.
હવે એ એની દુનિયામાં સુખી,
હું પણ મંચ પર ગીતોની વચ્ચે જુસ્સાથી ભીંજાયેલી દુખી.
એણે પૂછ્યું નહિ “તમે કેમ નહિં કહ્યુ?”
ને હું કહ્યો નહિ, “તારાં નામે જ જીવનભર લખ્યું…”
એ કહ્યા વગર સમજાઈ ગયું હતું,
એ આખી વાર્તા એ આંખોથી વંચાઈ ગયું હતું.
હવે પ્રેમ નથી – ને તે પહેલાંથી વધારે છે,
એ બંધન નથી – પણ અદ્રશ્યે રોજે રોજે સાંધે છે.
અને આજે જ્યારે ગીત પૂરુ થાય છે સાંજની મધુર ઘડી,
એ અંતે એક પંક્તિ હંમેશા રહી જાય ઊંડે તળી...
“રૂપલ, તને કહ્યા વગર જ,
જીવનભર તને યાદ કરી ને ગીત ગાયા છે…”
