झाडामधून आलेले पत्र
(एका गावातली प्रेमकथा – जिथं शब्दांचं मौन आणि नजरेचं बोलणं चालतं)
चिंचवाडी गाव एक साधं, शांतपणे वावरणारं ठिकाण. इथे शेतं, मळे आणि मोठी, पुरातन वडाची झाडं यांची अनोखी सांगड लागलेली होती. गावाच्या अगदी कडेला एक वडाचं झाड उभं होतं. ते झाड गावाच्या आयुष्यात एक महत्त्वाचं स्थान राखत होतं. त्याखाली बसून नेहमी गंधार लिहित असायचा. गंधार कोण? तो एक साधा, शेतावर काम करणारा मुलगा, पण त्याचं मन खूप खोल होतं. त्याची लेखणी, त्याचे शब्द, त्याची विचारांची गती अनोखी होती. अनेकांना त्याच्या कवितांचा वेगळाच लट होता. त्याच्या लिखाणांतून आंतरिक संघर्ष, प्रेमाची गूढता आणि जीवनाची सरळता हवी असलेली सगळी गोष्टी जाणवत होत्या.
पण या गंधारच्या जीवनात एक लहानशी आशा होती – रेवती. रेवती, जिच्या हसऱ्या चेहऱ्यावर प्रत्येक गोष्ट सांभाळलेली असायची. ती गावाच्या मुख्य वाड्याचं कार्य पाहत होती. ती शिस्तीची, मनाच्या गोडीची आणि प्रपंचातील अत्यंत लहान गोष्टींची महत्त्वाची असलेल्या इतरांपेक्षा वेगळी होती. मात्र, गंधारला रेवतीच्या हसऱ्या चेहऱ्याचं आकर्षण कधीच आवडलं नव्हतं. नाही, तो तिच्या सौंदर्याचं पारखणारा नाही होता. त्याला आकर्षित करणारी गोष्ट होती तिच्या मनाची शांतता, तिच्या विचारांची गोडी.
गंधार आणि रेवती यांची नातं एक अशी गोष्ट होती जिचं शाब्दिक वर्णन करणे कठीण होते. ते कधीच एकमेकांशी बोलत नव्हते, तरीही प्रत्येक वेळी, प्रत्येक वेळेस, ते एकमेकांना अवेळ नजरेने शोधत होते. रेवती रस्त्यावरून जाताना गंधारच्या नजरांनं तिच्या पावलांना पाहायचं, ती त्याच्या घराच्या जवळून जात असताना तो शाळेच्या रस्त्यावर पाय ठेवून तिला पाहायचा. त्याच्या डोळ्यात कुठे तरी एक विचार उमठायचा.
एका संध्याकाळी, पावसाळी वातावरणात, रेवती गंधारच्या झाडाखाली गेली होती. ते झाड, एकाकी, भव्य आणि शोकांत असलेलं, तिथे पाऊस झोपला होता. रेवती खूप आधीच घरी जाऊन शहाणपणाच्या कामांत व्यस्त असलेली होती, पण आज, तिचं मन अजूनही या झाडावर विसाव्याचं आणि त्या पानांचं ओझं पडू देणारं होतं. तो पाऊस शांतपणे उडत होता. तिने एक छोटं कागद घेतला आणि त्यावर काही लिहिलं. तिचं मन एक असं विचार करत होतं की, कदाचित गंधारला समजून देणं गरजेचं आहे.
"तू मला न बोलता सगळं सांगतोस. पण आता एकदा बोल ना, गंधार."
ही एक साधी ओळ होती, पण त्यात अती विचार, अनकही शब्द आणि जरा तरी धाडस होतं. रेवतीने ते कागद झाडाच्या पानांवर ठेवले आणि निघून गेली.
---
त्यानंतर काहीच दिवस, गंधार त्या कागदावर ठेवलेल्या शब्दांची नक्कल करण्याच्या चक्रात गेला. तो देखील एका साक्षीदार होण्याच्या विचारात होता. त्याने कधीच रेवतीला शब्द दिले नव्हते, पण आता, त्या झाडाच्या पानावर उत्तर द्यावं लागणार होतं. एका रात्री, त्याने एका ओसरीत बसून त्या कागदावर त्याचे विचार लिहिले. त्याच्या मनात एक नवा विश्वास निर्माण झाला होता.
"तुझं नाव लिहिताना मी कधीच कविता लिहिणं थांबवलं. कारण तूच कविता झालीस."
ही ओळ तो एकाच श्वासात पूर्ण करतो, त्याच्या हृदयात उमठलेल्या गोड व्रुद्धतेच्या कडेने. तो कागद त्याने पुन्हा झाडाच्या पानावर ठेवला. रेवतीच्या कातळाच्या अंशावर तो झाडाच्या पानावर लपून गेला.
---
गंधार आणि रेवती यांच्या प्रेमकथेचा रस्ता साधा, सोप्पा नव्हता. ते कधीच थेट एकमेकांशी बोलले नाहीत. या झाडामध्ये त्यांची प्रत्येक गोष्ट राहिली. एकमेकांच्या नजरेतले अनेक प्रश्न अनुत्तरीत राहिले. पण त्यांचं प्रेम अनकहा आणि गहिरा राहिलं.
गावाच्या लोकांनी त्यांना एकमेकांना पाहून विचारले – "कस होतं सगळं हे?" तर कोणीतरी हसत म्हणायचं, "ते प्रेम हवं तेच आहे."
गंधार आणि रेवती यांच्या आयुष्यात एक गहन, गोड बंध रचला. जिथे शब्द नाहीत, तिथे शब्दांच्या अधिक अर्थाची आवश्यकता होती. त्यांच्या नजरेत, त्यांच्या संवेदनांमध्ये, एका झाडाच्या पानामध्ये एक गोड प्रेम राहीलं – एक प्रेम जे त्यांच्या शब्दांच्या पलीकडे होतं.
---
जवळजवळ दोन वर्षे, गंधार आणि रेवती काहीच बोलले नाहीत. पण त्यांची प्रेमकथा त्या गावात कायम लक्षात राहिली. ते एकमेकांच्या जवळ येऊन कधीच बोलले नाहीत, पण त्यांच्या कधीही न थांबणाऱ्या नजरांनी एक अनकही गोडी निर्माण केली होती. त्या वडाच्या झाडाखाली बसून गंधार आणि रेवती आपल्या जीवनातील छोट्या गोष्टींबद्दल विचार करत होते – एक गंधार प्रेमाचा, एक रेवती विश्वासाचा.
प्रत्येक पानापासून ते एकमेकांच्या भावनांना वाऱ्याशी संवाद साधत राहिले. ते पत्र ते झाडांच्या पानांवर ठेवायचे, एक-दुसऱ्याला बोलण्याची आवश्यकता न वाटता.
---
गंभीरतेच्या कड्यावर जाऊन, रेवतीने एकदा गंधारला विचारलं, "तुम्ही कधीच बोलत नाही. तुम्ही मला कधी सांगणार?"
त्यावर गंधारने त्याच्या नेहमीच्या शांततेत सांगितलं, "तुम्ही माझ्या शब्दांमध्ये नाही, तुमच्या गप्पांमध्ये होतात."
ती ओळ त्याच्या बोलण्यातून अनमोल होती. रेवती हसली आणि त्याचं उत्तर दिलं, "आता समजलं, गंधार."
त्यांच्या कथा कधीच संपल्या नाहीत. एकमेकांच्या जीवनांतून, शब्दांपासून, त्यांच्या नजरेतील शांतीतून त्यांची प्रेमकथा कायमच्या हृदयाच्या खुणा बनली. त्यांच्या जीवनातले हे लहानसे प्रकरणच एका मोठ्या प्रेमकथेचं शाश्वत उदाहरण बनलं.
l
