ભાગ 9: અંત જે અંત નથી લાગતો
સમાધિ પાસેની રાત્રિ કાળું કમ્બળ ઓઢીને ખીચાયેલી હતી. કાવ્યા, અવિનાશ અને સૌમ્ય – ત્રણે માણસો હવે માત્ર પાત્રો નહોતા, તેઓ કથા પોતે બની ગયા હતા. અદિતિ હવે એક સ્મૃતિ હતી, પણ એવી સ્મૃતિ કે જે દરેક ધબકારા સાથે જીવતી હતી.
કાવ્યાનું મન હવે ઠરેલું હતું – કદાચ પ્રથમવાર. એણે પોતાની જાતને પૂછ્યું – "મારી રેખા હવે કઈ દિશામાં જાય છે? શું હું અદિતિને પાછળ મૂકી શકીશ? કે પછી એ મારી જ એક અદ્રશ્ય છાયા છે?"
(અશ્રમ છોડવાનો સમય)
મહારાજ સુમેર તેમનો આશીર્વાદ આપી ચૂક્યા હતા. તેમણે છેલ્લી વાર કહ્યું:
"સત્ય જ્યારે આખરે જણાય છે, ત્યારે દુખ પણ અવશ્ય આવે છે. પણ એ દુખ મુક્તિનું બીજ બને છે. તમે બધાએ પોતાનું પોતાનું બીજ ચૂકી દીધું હતું – હવે એ પાછું શોધી લ્યો."
અવીનાશે સમાધિ પાસે નમન કર્યું. એણે ધીમી આંખો સાથે અદિતિની સમાધિ સામે કહ્યું:
"માફ કરજે અદિતિ... હવે સાચું અર્થ સમજાયું છે પ્રેમનું. તું માફ કરી ચૂકી છે, પણ હું આજે જ્ઞાન પામ્યો છું."
સૌમ્ય આગળ વધ્યો, એક સફેદ પુષ્પ સમાધિ પર મૂકીને કહ્યું:
"હવે તું શાંતિમાં છે. અને હું પણ."
તેઓ અશ્રમમાંથી બહાર નીકળ્યાં. પહેલાં વખતથી અલગ – હવે એ માર્ગ છોડવાને બદલે, પોતાને શોધવાનો હતો.
(વિચારોનો નવો દ્રશ્ય – નવા સંબંધો)
કાવ્યા હવે મુંબઈ પાછી આવી હતી. પુસ્તક પ્રકાશન ઘરથી મળેલી ઓફર હવે ટળી રહી હતી. કાવ્યાએ અદિતિ અને પોતાના અનુભવ પર આધારિત પુસ્તક લખવાનું શરૂ કર્યું – શીર્ષક હતું: "અતૂટ બંધન".
એ પુસ્તક અદિતિના મૃત્યુથી શરૂ થતું, પરંતુ જીવન તરફ જતું હતું. દરેક પૃષ્ઠે પ્રેમ, ક્ષમા, પસ્તાવો અને આત્મમુક્તિની વાર્તા હતી. એક એવી વાર્તા કે જેમાં એક સ્ત્રી પોતાના ભયને આત્માને પ્રકાશ આપતી હતી.
(અવિનાશ અને કાવ્યાનો નવીન સંબંધ)
અવીનાશ હવે દિલ્હીમાં હતો, પરંતુ કાવ્યાથી સંપર્કમાં રહ્યો. તેઓએ એકબીજાને કોઈ નામ આપ્યું નહોતું – મિત્રો, સાથીદારો કે પ્રેમી. પણ એ જોડાણ હવે અટકતું નહોતું.
એક દિવસ, કાવ્યાને એક કાગળ મળ્યો, જેમાં લખેલું હતું:
"પ્રેમ એ છોડવું નથી – પ્રેમ એ સમજવું છે. અદિતિએ મને શીખવ્યું કે સાચો પ્રેમ ખુદને પણ છોડે છે, તું મારી સફર હતી, હવે મારી ગંતવ્ય પણ તુંજ છે. – અવિનાશ"
(અંતિમ સંવાદ – કાવ્યાના પુસ્તક લોન્ચ પર)
કાવ્યાનું પુસ્તક લોન્ચ થયું. ભીડમાં અવિનાશ હતો, સૌમ્ય પણ. બધાને એ સંવાદ સ્પર્શી ગયો:
"અતૂટ સંબંધો એ ન તૂટવાના માટે નથી, પણ એનું તૂટવું આપણને એના અર્થ તરફ લઈ જાય છે. અદિતિ મારી મિત્ર હતી, મારી બહેન જેવી હતી – અને આજે, એ મારી કલમ બની ગઈ છે."
(અંત)
એક વર્ષ પછી...
કાવ્યા એક સમૂદ્રના કિનારે બેઠી હતી. અંદર શાંતિ હતી. એક નવો પત્ર એ લખી રહી હતી – પોતાના માટે.
"મને અદિતિ યાદ આવે છે, પણ દુ:ખથી નહીં. હવે એ પ્રેમથી આવે છે. હવે એ છોડવા જેવી લાગતી નથી – પરંતુ મને મજબૂત બનાવતી છે. અતૂટ બંધન હવે સ્નેહમાં વહે છે – હવે બંધન નથી, હવે મુક્તિ છે."
અવિનાશ, કાવ્યા અને સૌમ્ય સમાધિ સામે ઊભા રહ્યા – ત્રણેની આંખોમાં કોઈ શબ્દ ન હતો, પણ દિલમાં ભવ્ય વમળો ચાલી રહ્યા હતા.
સમાધિ પરથી ધીરે ધીરે ધૂંધ ઓસરતી ગઈ… અને એક મૃદુ પ્રકાશ તેમના ચહેરા પર પડ્યો. એ પ્રકાશ માત્ર પ્રકાશ નહોતો – એ શાંતિનો સંદેશ હતો… વિમુક્તિનો.
કાવ્યા એક પગલું આગળ વધતી બોલી,
"અદિતિ, તું ગઈ નથી… તું તો આપણા દરેક નિર્ણયમાં જીવતી રહી છે."
સૌમ્યએ તેની આંખો મીંચી લીધી…
"માફીનો અર્થ તારી હાજરીને માન્યતા આપવી છે. હું હવે ખાલી થવાનો પ્રયાસ નહીં કરું. હું તને મારું અંતર મનાવીને સ્વીકારીશ."
અવિનાશ – જે શરૂઆતથી જ તેના પછાત લાગણીઓના બોજ તળે દબાયેલો હતો – હવે સમાધિ આગળ નમતો ગયો.
"અહિંથી આગળ કંઈ પણ બને… હું તારા પ્રેમને પાપથી નહીં જોડીશ. હવે હું મારે માટે બંધ માટે、生્વપ્ન માટે જીવશું."
સૂમેર મહારાજે શાંતિથી કહ્યું:
"તમે બધા એ પાઠ શીખી લીધો છે જે શબ્દોમાં નહિ, પણ ભાવનાઓમાં લખાયો હતો."
અને એ સમાધિની ચારે બાજુ આવેલ શિવ તાંડવના ચિત્રો ધીરે ધીરે શાંત થઇ ગયા. સમાધિનું સ્થાન એક ઊર્જામય સ્થિતિવાદનું કેન્દ્ર બની ગયું – જ્યાં ભૂતકાળની ભૂલો માટે દંડ નહીં, પણ શીખ માટે જગ્યા હતી.
કાવ્યાની ડાયરીનું છેલ્લું પાનું પવનમાં ઊડીને સમાધિ પર આવીને અટકી ગયું. તેમાં લખેલું હતું:
"જ્યાં અંત આવે છે, ત્યાંથી શરૂ થાય છે નવા સત્યની પળ…
એટલે નહીં કે ભૂલવાં માટે… પણ એ માટે કે આપણે ફરી એકવાર જીવવા શીખી શકીએ…"
...અને ત્યાંથી શરૂ થયો કાવ્યાનો નવો સફરનામું, જ્યાં ‘અતૂટ બંધન’ હવે એક સ્મૃતિ નહીં, પણ જીવનની નવી દિશા બની ગયું…
